Bakalar na bijelo – przepis na świąteczną chorwacką potrawę z dorsza
Czym jest bakalar na bijelo?
Chorwacka kuchnia świąteczna nie byłaby kompletna bez bakalara na bijelo. To potrawa, która łączy w sobie tradycję, niepowtarzalny smak oraz historię regionu Dalmacji i innych części wybrzeża Adriatyku. Bakalar to suszony dorsz, a “na bijelo” oznacza dosłownie “na biało”, co odnosi się do kremowej konsystencji potrawy oraz mlecznobiało wyglądającej pasty. Najczęściej serwuje się ją podczas postu, zarówno w adwentowe piątki, jak i na wigilijnym stole.
Bakalar na bijelo to rezultat prostoty i umiejętnego wykorzystania lokalnych składników – przede wszystkim suszonego dorsza, oliwy z oliwek, czosnku i ziemniaków. Choć przygotowanie bakalara wymaga czasu i cierpliwości, efekt końcowy zachwyca i stanowi kwintesencję śródziemnomorskiego podejścia do gotowania.
Bakalar na bijelo – korzenie i tradycja
Historia suszonego dorsza w kuchni chorwackiej
Tradycja przyrządzania suszonego dorsza sięga setek lat wstecz, gdy ryby sprowadzano do Chorwacji z dalekich, chłodnych mórz Norwegii. Dorsz, suszony na słońcu i wietrze, stał się jednym z podstawowych produktów podczas zimy oraz postu, kiedy mięso było zakazane. Odpowiednio przygotowany bakalar był nie tylko sycący, ale i długo się przechowywał.
Bakalar w chorwackich domach
W wielu rodzinach bakalar na bijelo zajmuje szczególne miejsce na świątecznym stole, zwłaszcza w Dalmacji, nadmorskich miastach Rijeka czy Split, ale także na Istrii czy w innych regionach wybrzeża. Przepisy różnią się drobnymi detalami – niektórzy dodają do pasty mleko, inni łączą dorsza z większą ilością ziemniaków, jednak esencja dania pozostaje od lat taka sama.
Składniki potrzebne do przygotowania bakalara na bijelo
Bakalar na bijelo to danie wymagające kilku, ale bardzo konkretnych składników. Ważna jest ich jakość, zwłaszcza dobrej jakości suszony dorsz i najlepsza dostępna oliwa z oliwek.
Lista składników
- 400 g suszonego dorsza (bakalar)
- 500 g ziemniaków
- 3–4 ząbki czosnku
- 100–150 ml oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia
- Sól i świeżo mielony pieprz do smaku
- (opcjonalnie) mleko lub śmietana do uzyskania bardziej kremowej konsystencji
- (opcjonalnie) natka pietruszki lub liść laurowy podczas gotowania dorsza
Przepis krok po kroku na bakalar na bijelo
Przygotowanie świątecznego bakalara wymaga odpowiedniego czasu na namoczenie dorsza oraz cierpliwości podczas dalszych etapów pracy. Oto jak prawidłowo przygotować tę potrawę:
H2: Krok 1 – Namaczanie dorsza
H3: Jak długo moczyć bakalar?
Pierwszym i niezwykle ważnym etapem przygotowania bakalara jest namoczenie suszonego dorsza. Robi się to zazwyczaj 2–3 dni przed planowanym podaniem:
- Suszony dorsz umieść w dużej misce lub garnku i zalej zimną wodą tak, aby ryba była dokładnie przykryta.
- Wodę wymieniaj co 8–12 godzin, by wypłukać sól i zmiękczyć mięso.
- Po upływie tego czasu dorsz stanie się miękki i gotowy do dalszej obróbki.
Krok 2 – Gotowanie dorsza
Po namoczeniu dorsza należy go ugotować:
- Odlewamy wodę z ostatniego moczenia.
- Ryba trafia do dużego garnka, zalecamy gotowanie go w świeżej wodzie z dodatkiem liścia laurowego.
- Gotujemy przez ok. 40–60 minut, aż mięso będzie miękkie i zacznie się rozdzielać na płatki.
- Po ostudzeniu usuwamy skórę oraz ości, dzielimy rybę na mniejsze kawałki.
Krok 3 – Przygotowanie ziemniaków i czosnku
W czasie gotowania dorsza:
- Ziemniaki obieramy, kroimy na mniejsze kawałki i gotujemy do miękkości w osobnym garnku, solimy do smaku.
- Czosnek obieramy i drobno siekamy lub przeciskamy przez praskę.
Krok 4 – Łączenie składników i ucieranie pasty
Sekret kremowego bakalara tkwi w odpowiednim utarciu wszystkich elementów:
- Do dużej miski lub glinianego naczynia wkładamy ciepłe ziemniaki, kawałki dorsza i czosnek.
- Dodajemy sól, pieprz oraz stopniowo, małymi porcjami, wlewamy oliwę z oliwek – najlepiej ucierać składniki tłuczkiem lub za pomocą robota kuchennego, aż do uzyskania jednolitej, gładkiej konsystencji przypominającej puree.
- Jeśli pasta wydaje się zbyt gęsta, można dodać odrobinę mleka lub śmietany.
Krok 5 – Ostatnie szlify i serwowanie
Gotowy bakalar na bijelo powinien być jedwabisty, lekko puszysty i pachnący oliwą oraz czosnkiem. Warto posypać potrawę świeżą natką pietruszki i podawać na ciepło z kawałkami świeżego pieczywa, najlepiej domowego.
Rady i wariacje smakowe
Jak podawać bakalar na bijelo?
Najczęściej bakalar serwuje się jako przystawkę, choć wiele osób traktuje go jako samodzielne danie. Idealnym dodatkiem będą chrupiące grzanki lub tradycyjna dalmatyńska pogača (rodzaj pieczywa).
Dodatkowe wskazówki
- Niektórzy zamiast ziemniaków dodają trochę białej fasoli – to równie tradycyjna, choć rzadsza wersja potrawy.
- Warto eksperymentować z ilością czosnku i oliwy według własnych upodobań.
- Smak bakalara najlepiej ukazuje się, gdy podajemy go w temperaturze pokojowej lub lekko ciepłego.
Bakalar na bijelo – smak chorwackich świąt
Bakalar na bijelo to danie, które od wieków łączy chorwackie rodziny podczas Bożego Narodzenia i adwentu. Jego wyjątkowy smak wynika z długiego tradycyjnego procesu przygotowania oraz połączenia naturalnych składników Adriatyku. To nie tylko kremowa pasta z dorsza – to esencja domowego świętowania i dowód na to, że prostota może być pyszna i wykwintna.
Wypróbuj przepis na bakalar na bijelo i wprowadź do swojego świątecznego menu odrobinę dalmatyńskiego klimatu!