Bakalar na bijelo – przepis na tradycyjną pastę z suszonego dorsza
Czym jest bakalar na bijelo?
Bakalar na bijelo to klasyczna dalmatyńska pasta z suszonego dorsza, serwowana zwłaszcza podczas Adwentu, Wigilii oraz świąt Bożego Narodzenia. W kuchni chorwackiej dorsz (bakalar) ma szczególne miejsce – tradycja jego przyrządzania sięga setek lat. “Na bijelo” znaczy dosłownie “na biało”, co odnosi się do miękkiej, kremowej konsystencji i jasnego koloru gotowej potrawy.
Choć przygotowanie bakalaru jest czasochłonne, efekt końcowy zachwyca prostotą i głębią smaku. To doskonała propozycja nie tylko na świąteczny stół, ale również na elegancką przystawkę czy dodatek do świeżego pieczywa.
Krótka historia bakalaru w Chorwacji
Dorsz suszony pojawił się na wybrzeżu Adriatyku już w XV wieku dzięki weneckim kupcom. Pomimo że dorsz nie występuje naturalnie w wodach Adriatyku, trafił do menu miejscowych dzięki trwanemu zakonserwowaniu – suszeniu na powietrzu i mrozie (stockfish). Na przestrzeni lat bakalar stał się symbolem postnych świątecznych potraw i do dziś jest ważnym elementem kulinarnego dziedzictwa Dalmacji oraz całej Chorwacji.
Składniki tradycyjnej pasty
Aby stworzyć autentyczny smak bakalaru na bijelo, warto sięgać po wysokiej jakości składniki oraz uzbroić się w cierpliwość. Oto czego będziesz potrzebować:
Lista składników
- 500 g suszonego dorsza (najlepiej norweskiego)
- 250 ml oliwy z oliwek extra vergine
- 4-5 ząbków czosnku
- 2 ziemniaki (opcjonalnie, dla uzyskania delikatniejszej konsystencji)
- Sok z połowy cytryny
- Sól morska i świeżo mielony pieprz do smaku
- Natka pietruszki do przybrania
Akcesoria kuchenne
- Duży garnek do moczenia i gotowania dorsza
- Miska do przygotowania składników
- Blender, praska do ziemniaków lub moździerz
Krok po kroku: Jak zrobić bakalar na bijelo?
H2: Przygotowanie dorsza
Najważniejszym etapem jest odpowiednie przygotowanie suszonej ryby.
H3: Moczenie bakalaru
- Kilka dni wcześniej: Suszony dorsz wymaga dokładnego wypłukania pod zimną wodą, a następnie moczenia przez 48-72 godziny. Wodę zmieniaj co 8-12 godzin, by całkowicie pozbyć się soli i zanieczyszczeń. Im lepiej namoczony, tym bardziej miękki i delikatny w smaku będzie bakalar.
- Po tym czasie dokładnie usuń skórę i ości.
H3: Gotowanie dorsza
- Umieść filety bakalaru w dużym garnku i zalej świeżą wodą.
- Dodaj obrane ziemniaki (jeśli chcesz, by pasta była bardziej kremowa).
- Gotuj całość około 1,5-2 godziny na wolnym ogniu, aż dorsz i ziemniaki staną się miękkie i łatwo rozpadną się na kawałki.
H2: Obróbka i miksowanie składników
- Odcedź zawartość garnka, dokładnie oddzielając rybę i ziemniaki. Wyrzuć ewentualne pozostałości skóry i ości.
- W moździerzu lub dużej misce umieść kawałki dorsza oraz ziemniaki. Dodaj wyciśnięty przez praskę czosnek.
- Stopniowo, cienkim strumieniem, wlewaj oliwę, rozcierając masę drewnianą łyżką lub blendując na gładko aż do uzyskania jednolitej, kremowej konsystencji. Smak podkreśl sokiem z cytryny, solą i pieprzem.
H4: Alternatywna metoda przy użyciu blendera
Wielu domowych kucharzy korzysta dziś z blendera do przyspieszenia procesu. Warto jednak robić to ostrożnie, by nie przegrzać masy, a gotowy bakalar nie stracił swojej lekko włóknistej tekstury.
Serwowanie bakalaru na bijelo
H3: Pomysły na podanie
Bakalar na bijelo najlepiej smakuje podany na grzance, świeżej bagietce lub ciepłym pieczywie, posypany świeżą natką pietruszki. W Dalmacji pastę często serwuje się jako przystawkę do białego wina lub jako element bogatego świątecznego stołu.
H3: Przechowywanie
Przygotowaną pastę możesz przechowywać do 3 dni w lodówce, w szczelnym naczyniu. Doskonale nadaje się do ponownego wymieszania z odrobiną oliwy z oliwek bezpośrednio przed podaniem.
Porady i ciekawostki
H3: Wariacje przepisu
- Bakalar z ziemniakami i szczypiorkiem: Dla łagodniejszego smaku i ciekawego aromatu możesz dodać odrobinę posiekanego szczypiorku lub koperku.
- Bakalar z mlekiem: W niektórych regionach bakarlar moczy się w mleku, co nadaje mu delikatniejszą strukturę.
H3: Bakalar poza Chorwacją
Podobne pasty pojawiają się również w kuchniach włoskiej (baccalà mantecato), portugalskiej (bacalhau) i hiszpańskiej (bacalao). Każda z nich ma swój miejscowy charakter, lecz zbieżność technik i składników świadczy o długoletniej tradycji rybnych dań śródziemnomorskich.
Podsumowanie
Bakalar na bijelo to danie będące symbolem chorwackiego dziedzictwa kulinarnego i kuchni śródziemnomorskiej. Przygotowana z pietyzmem pasta z suszonego dorsza łączy tradycję z prostotą smaku i niezwykłą wartością odżywczą. Wypróbuj ten przepis, by odkryć jedno z najciekawszych dań Dalmacji – prostą, a zarazem szlachetną przekąskę, która wpisuje się w atmosferę rodzinnych, świątecznych spotkań i celebrowania wyjątkowych chwil przy stole. Smacznego!