Bakalar po chorwacku – jak przygotować tradycyjną potrawę z dorsza na święta i nie tylko
Bakalar po chorwacku – smak Bożego Narodzenia nad Adriatykiem
Kuchnia chorwacka to połączenie tradycji, lokalnych produktów i śródziemnomorskich wpływów. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych dań, które od wieków gości na świątecznych stołach w Chorwacji jest bakalar – potrawa na bazie suszonego dorsza. Szczególne miejsce zajmuje ona na stołach w Boże Narodzenie, Wielkanoc czy podczas rodzinnych spotkań, lecz z sukcesem można przygotować ją na każdą okazję.
Co sprawia, że jest to danie tak wyjątkowe? Odpowiedź tkwi w prostocie, jakości składników oraz starannie przekazywanej z pokolenia na pokolenie recepturze. Sprawdź, jak samodzielnie zrobić bakalar po chorwacku i poznaj kilka wariantów jego przyrządzenia.
Czym jest bakalar i dlaczego stał się chorwacką tradycją?
Bakalar to nic innego jak suszony dorsz atlantycki, którego historia obecności na bałkańskich stołach sięga nawet średniowiecza. Z powodu dostępności oraz łatwości konserwacji, dorsz wyprawiany na sposób norweski (stockfish) był sprowadzany do Chorwacji już od czasów kupców weneckich.
Główne powody, dla których bakalar na stałe wpisał się w chorwacką tradycję kulinarną:
- Prosta receptura dopasowana do chrześcijańskich postów.
- Długa trwałość produktu, co miało ogromne znaczenie dla dawnych gospodarstw.
- Bogactwo smaku, które uzyskuje się dzięki moczeniu, gotowaniu i łączeniu z lokalnymi dodatkami.
Dziś bakalar dostępny jest także w wygodnych wersjach mrożonych i solonych, lecz najbardziej ceniony jest ten, który przygotowuje się od podstaw.
Jak przygotować bakalar po chorwacku – krok po kroku
Składniki na tradycyjny bakalar
Przygotowanie bakalaru po chorwacku wymaga kilku prostych, lecz wysokiej jakości składników:
- 1 kilogram suszonego bakalaru (dorsza)
- 1 kg ziemniaków
- 3–4 ząbki czosnku
- 1 szklanka oliwy z oliwek (najlepiej extra vergine)
- Sól i pieprz do smaku
- Opcjonalnie: natka pietruszki, liść laurowy, cebula, białe wino
Wstępne przygotowania – moczenie dorsza
Bakalar wymaga wcześniejszego przygotowania:
- Suszonego bakalaru należy moczyć w zimnej wodzie przez minimum 48 godzin, zmieniając wodę co 12 godzin.
- Jeśli używamy solonego dorsza, wystarczy około 24 godzin moczenia z częstą zmianą wody.
Ten etap jest kluczowy, by bakalar zmiękł i stracił intensywny słony smak.
Gotowanie bakalaru
- Odsączonego dorsza umieszczamy w dużym garnku, zalewamy świeżą wodą i dodajemy kilka liści laurowych.
- Gotujemy na małym ogniu przez około 1,5–2 godziny, aż mięso stanie się kruche i łatwo oddzieli się od ości.
- Podczas gotowania usuwamy ewentualną pianę i dolewamy niewielkie ilości wody w razie potrzeby.
W osobnym garnku gotujemy ziemniaki obrane i pokrojone na mniejsze kawałki.
Łączenie składników
- Wystudzonego bakalaru oddzielamy od skóry i ości, a mięso dzielimy na mniejsze kawałki.
- W głębokim naczyniu mieszamy bakalar z ugotowanymi ziemniakami, wcześniej przeciśniętym przez praskę czosnkiem, oliwą z oliwek, solą, pieprzem i – jeśli lubimy – drobno posiekaną natką pietruszki.
- Całość należy dokładnie wymieszać – niektórzy preferują rozgniecenie składników na gładką masę, inni zostawiają większe kawałki dorsza i ziemniaków.
Wskazówki i sekrety udanego bakalaru
- Do dania można dodać lekko podduszoną cebulę lub kapkę białego wina, co wzbogaci smak potrawy.
- Kluczowe jest użycie dobrej jakości oliwy – jej aromat ma ogromne znaczenie w finalnym smaku dania.
- Zamiast ziemniaków (lub oprócz nich) można dodać namoczoną białą fasolę.
- Potrawę warto przygotować dzień wcześniej, by smaki zdążyły się „przegryźć”.
Różne warianty bakalaru po chorwacku
Bakalar na biało (Bakalar na bijelo)
To najpopularniejsza wersja, w której dorsz łączony jest z ziemniakami, oliwą i czosnkiem. Potrawa przypomina konsystencją pastę, idealną jako główne danie na wigilijny stół.
Bakalar na czerwono (Bakalar na crveno)
W tym wydaniu do gotowanych składników dodaje się przecier pomidorowy, świeże pomidory lub koncentrat oraz słodką paprykę w proszku. W wyniku tego bakalar zyskuje piękny kolor i nieco inny bukiet aromatów.
Bakalar z fasolą
Ten wariant podawany jest rzadziej, lecz ma wielu zwolenników – miękki dorsz doskonale współgra z kremową fasolą, a całość skrapia się oliwą i oprósza pietruszką.
Kiedy serwować bakalar?
Chorwaci najczęściej przygotowują bakalar w okresie Bożego Narodzenia, zwłaszcza na Wigilię, gdy obowiązuje post. To danie pojawia się także w trakcie Wielkiego Postu, na rodzinnych uroczystościach, a coraz częściej także jako specjalność w lokalnych restauracjach na wybrzeżu Adriatyku.
Porady praktyczne – jak podać i z czym serwować bakalar?
- Bakalar najlepiej smakuje z dodatkiem świeżego, chrupiącego pieczywa, które pomoże zebrać każdy kęs aromatycznego dania z talerza.
- Często danie serwuje się na ciepło, ale doskonale sprawdzi się także jako chłodna przekąska.
- Idealnym dodatkiem jest sałatka z rukoli lub koperku oraz kieliszek lekkiego, białego chorwackiego wina.
Podsumowanie – bakalar po chorwacku w Twojej kuchni
Przyrządzenie bakalaru z pozoru wydaje się pracochłonne, ale większość czasu zajmuje moczenie i gotowanie dorsza. Efektem jest jednak aromatyczna, sycąca potrawa, która zachwyci nie tylko podczas świąt, ale też jako wyjątkowe danie na rodzinny obiad czy spotkanie z przyjaciółmi. Dobrze przygotowany bakalar po chorwacku pozwoli poczuć smak prawdziwej Dalmacji, nawet jeśli daleko Ci do wybrzeża Adriatyku.
Spróbuj! Może stanie się nową tradycją także w Twoim domu.