Chleb pod peki – jak przygotować autentyczny chorwacki wypiek z pieca opalanego drewnem
Smak podróży – czym jest chleb pod peki?
Podróżując przez Chorwację, trudno oprzeć się aromatowi świeżo wypiekanego chleba, który wydobywa się z tradycyjnych wiejskich pieców. Jedną z najbardziej charakterystycznych propozycji kulinarnych regionu jest chleb pod peki. Ten wyjątkowy wypiek, powstający pod żeliwną pokrywą, odgrywa szczególną rolę w bałkańskiej kuchni i domowych tradycjach. Chleb pod peki zachwyca nie tylko smakiem i chrupiącą skórką, ale także samą metodą pieczenia, która od pokoleń jest pielęgnowana przez mieszkańców dalmatyńskich wiosek.
Historia i tradycja chleba spod peki
Korzenie w dalmatyńskich wioskach
Chleb pod peki (chorw. kruh ispod peke lub po prostu kruh ispod sača) to wypiek o głęboko zakorzenionej historii. Jego metoda przygotowania wywodzi się z czasów, gdy kuchnie wyposażone były jedynie w proste paleniska. Żeliwna pokrywa, zwana peką lub sačem, była łatwo dostępna i pozwalała na przygotowanie zarówno chleba, jak i pieczonych mięs czy warzyw.
Symbol domowego ciepła
Pieczenie chleba pod peki to nie tylko czynność kulinarna, ale także rytuał rodzinny. W dawnych czasach chleb pełnił funkcję podstawowego pożywienia i łączył ludzi przy wspólnym stole. Współcześnie tradycja ta przechodzi swoisty renesans – pieczenie w piecu opalanym drewnem pozwala powrócić do autentycznych smaków i zapachów, które są niemal nieosiągalne w zwykłym piekarniku.
Jak przygotować chleb pod peki – przepis krok po kroku
Składniki na autentyczny chleb pod peki
Podstawowa receptura na tradycyjny chorwacki chleb jest bardzo prosta, przez co cały sekret tkwi w jakości dodatków i sposobie pieczenia.
Potrzebne składniki:
- 1 kg mąki pszennej (najlepiej typ 650 lub tradycyjna dalmatyńska mąka chlebowa)
- 650 ml ciepłej wody
- 25 g świeżych drożdży lub opakowanie drożdży instant (7 g)
- 2 łyżeczki soli
- 1 łyżeczka cukru
- 2 łyżki oliwy z oliwek (opcjonalnie)
Przygotowanie ciasta
- Przygotuj zaczyn: Do miski wlej odrobinę ciepłej wody, dodaj drożdże i cukier, delikatnie wymieszaj i odstaw na 10 minut, aż zaczną pracować.
- Wyrabianie: Do dużej misy wsyp mąkę, dodaj sól oraz wyrośnięty zaczyn. Stopniowo dolewaj ciepłą wodę, mieszając wszystkie składniki. Na koniec, jeśli chcesz, możesz dodać oliwę z oliwek, aby chleb był jeszcze bardziej miękki w środku.
- Wyrabianie ciasta: Masę wyrabiaj przez co najmniej 10–15 minut, aż stanie się gładka i elastyczna. Uformuj kulę, przykryj ściereczką i odstaw w ciepłe miejsce na 1–2 godziny, aż podwoi objętość.
Formowanie i przygotowanie do wypieku
- Formowanie bochenka: Wyrośnięte ciasto przełóż na lekko obsypany mąką blat. Delikatnie uformuj okrągły bochenek.
- Drugie wyrastanie: Przenieś bochenek na drewnianą deskę lub blachę wyłożoną papierem do pieczenia. Przykryj i zostaw jeszcze na 20 minut.
- Nacinanie chleba: Przed pieczeniem warto lekko naciąć powierzchnię bochenka ostrym nożem, co zapobiegnie pękaniu w przypadkowych miejscach.
Wypiek autentycznego chleba pod peki w piecu opalanym drewnem
Tradycyjna metoda z wykorzystaniem peki
Rozpalanie ognia
Pierwszym krokiem jest przygotowanie ogniska. W tradycyjnym piecu lub na palenisku układa się stos drewna, najlepiej twardego (oliwne, bukowe lub dębowe). Drewno należy mocno rozpalić i poczekać, aż powstaną żarzące się węgle.
Przygotowanie peki (sača)
Po osiągnięciu odpowiedniego żaru żeliwną pokrywę, czyli pekę, ustawia się na wybranym miejscu paleniska. Bochenek chleba kładzie się na żeliwnej lub kamiennej podstawie, a następnie przykrywa pokrywą. Na górę peki nakłada się gorące węgle, które rozprowadzają ciepło równomiernie wokół wypieku.
Pieczenie
Proces pieczenia trwa zwykle od 45 minut do 1 godziny. W międzyczasie można raz lub dwa razy zdjąć pekę, by sprawdzić stopień wypieczenia i – ewentualnie – lekko obrócić bochenek.
Pieczenie chleba pod peki w warunkach domowych
Choć oryginalna metoda wymaga tradycyjnego pieca, można ją spróbować odtworzyć nawet w domowej kuchni. Wystarczy duży, żeliwny garnek z pokrywką oraz solidnie rozgrzany piekarnik – najlepiej z funkcją termoobiegu i kamieniem do pizzy.
Wskazówka: Piecz chleb w 230°C przez ok. 30 minut pod przykryciem, następnie zdejmij pokrywkę i dopiecz kolejne 10–15 minut, by uzyskać chrupiącą skórkę.
Chleb pod peki – wskazówki i rady na udany wypiek
Wybór składników ma znaczenie
W tradycyjnej kuchni Chorwacji niezwykle ważna jest jakość mąki oraz wody. Najlepiej sięgać po produkty jak najmniej przetworzone. Również oryginalna oliwa z oliwek oraz sól morska mogą wpłynąć na finalny smak pieczywa.
Pamiętaj o odpowiednim żarze
Zbyt mało żaru – chleb się nie dopiecze, zbyt dużo – spali się od spodu lub od góry. Odpowiedni rozkład żaru i umiejętne regulowanie temperatury to klucz do sukcesu. Jeżeli korzystasz z piekarnika, wypróbuj różne ustawienia temperatury i rodzaj grzania, by jak najlepiej zbliżyć się do efektu oryginału.
Wspólne pieczenie – okazja do integracji
Nic tak nie sprzyja spędzaniu czasu z rodziną czy znajomymi jak wspólne pieczenie chleba pod peki. Wolny, powolny proces pieczenia zachęca do rozmowy, wymiany doświadczeń i czerpania radości z prostych rzeczy.
Podsumowanie – smak Chorwacji w Twoim domu
Chleb pod peki to coś więcej niż zwykły wypiek – to esencja chorwackiej tradycji, autentyczny smak regionu i powrót do korzeni. Spróbuj przyrządzić go samodzielnie, aby poczuć wyjątkowy aromat i cieszyć się chrupiącą skórką oraz mięciutkim, delikatnym wnętrzem. Bez względu na to, czy masz do dyspozycji tradycyjny piec opalany drewnem, czy współczesny piekarnik, możesz odtworzyć atmosferę dalmatyńskiej wioski we własnym domu!