Jak zrobić klasyczny pršut – przewodnik po chorwackiej suszonej szynce i sposobach podawania
Pršut – chorwacki skarb kulinarny
Chorwacja słynie z przepięknych plaż, krystalicznie czystego Adriatyku oraz wyjątkowej kuchni, w której króluje pršut – tradycyjna, dojrzewająca szynka wieprzowa. To duma dalmatyńskich i istryjskich stołów, symbol spotkań rodzinnych i kulinarny majstersztyk, którym zachwyca się coraz więcej turystów. Jeśli chcesz poznać sekret przygotowania pršutu oraz sposoby jego serwowania – ten przewodnik jest właśnie dla Ciebie!
Krótka historia pršutu
Pršut ma bogatą historię sięgającą setek lat wstecz. W przeszłości służył jako sposób konserwacji mięsa w cieplejszych rejonach Chorwacji. Dziś pršut, zarówno dalmatyński, jak i istryjski, objęty jest ochroną unijną jako produkt regionalny o gwarantowanej jakości.
Legenda głosi, że unikalny smak pršutu zawdzięczamy specyficznemu mikroklimatowi, gdzie morze styka się z górami, a wiejące bora – chłodne, suche wiatry – idealnie nadają się do powolnego suszenia mięsa.
Jak powstaje klasyczny pršut?
Proces produkcji pršutu jest długi, wymaga cierpliwości i szacunku do tradycji. Oto poszczególne etapy:
Wybór mięsa
Do przygotowania pršutu wykorzystuje się wyłącznie szynkę wieprzową z kością i skórą, zazwyczaj o wadze 8–12 kg. Najlepsze będą udźce ze zdrowych zwierząt, karmionych tradycyjnie.
Solenie
Na tym etapie mięso naciera się grubą warstwą morskiej soli, czasem dodając pieprz lub lokalne zioła, np. rozmaryn. Szynka leżakuje w chłodzie (około 5–8°C) przez kilkanaście dni, aż sól wniknie głęboko w strukturę mięsa.
Mycie i formowanie
Po zakończonym soleniu mięso jest dokładnie myte i formowane. Z tego etapu zależy kształt późniejszego pršutu.
Suszenie i dojrzewanie
Najważniejszy etap to wielomiesięczne suszenie szynki na powietrzu, najlepiej w miejscu, gdzie przez okna przepływa suchy, górski wiatr. Proces trwa od 12 do nawet 18 miesięcy. Regularnie sprawdza się mięso, aby uniknąć pleśni i zapewnić idealne dojrzewanie.
Dodatkowe etapy (w zależności od regionu)
Niektórzy producenci, zwłaszcza w Istrii, podczas suszenia pršutu okładają mięso mieszanką zmiażdżonego pieprzu, liśćmi laurowymi czy czosnkiem, co dodatkowo wzbogaca smak suszonej szynki.
Jak pokroić i podawać pršut?
Krojenie pršutu
Sztuka krojenia pršutu to nie lada wyzwanie! Tradycyjnie używa się długiego, cienkiego noża oraz specjalnej deski do krojenia. Plastry powinny być bardzo cienkie – prawie przejrzyste. Można je kroić wzdłuż lub w poprzek, w zależności od osobistych preferencji.
- Wskazówka: Przed krojeniem szynkę warto schłodzić – ułatwi to uzyskanie równych, cienkich plasterków.
Klasyczne sposoby serwowania
Pršut podaje się w różnych formach – czasem zupełnie samodzielnie, czasem z dodatkami:
Pršut na desce
Najprostszym i najbardziej tradycyjnym sposobem jest rozłożenie plasterków pršutu na drewnianej desce. Można udekorować je oliwkami, suszonymi pomidorami, plastrami sera (np. pachnącego owczego sera paški sir lub istryjskiego owczego sira), świeżym pieczywem i lokalną oliwą z oliwek.
Z melonem
To wyjątkowo popularne na Bałkanach połączenie – słodki, soczysty melon idealnie balansuje słoność szynki. To lekkie, eleganckie przekąski doskonałe na lato.
Na ciepło
Chociaż pršut spożywa się najczęściej na zimno, niektórzy wykorzystują go jako składnik makaronów, nadzień do pierogów, a nawet do owijania grillowanych warzyw lub ryb. Podsmażony uwalnia dodatkowe aromaty i idealnie komponuje się z delikatnymi składnikami.
Pršut – z czym najlepiej smakuje?
Wina i napoje
Idealnym kompanem dla pršutu są wina wytrawne i półwytrawne. Najlepiej sprawdzi się białe Malvazija lub czerwone Plavac Mali prosto z chorwackich winnic. Dla miłośników piwa – warto wybrać lekkie, jasne piwo rzemieślnicze.
Pieczywo i dodatki
Chrupiąca bagietka, wiejski chleb lub grzanki to podstawa. Można dodać marynowane warzywa, oliwki, suszone morele czy orzechy dla podkreślenia wyjątkowego smaku pršutu.
Sekrety przechowywania pršutu
Aby pršut długo zachował świeżość i aromat, należy go przechowywać w chłodnym miejscu – najlepiej zawiniętego w pergamin lub ściereczkę (nie w folii!). Pokrojone plastry warto spożyć w ciągu kilku dni, a całą szynkę przechowywać na specjalnej szynkowarce lub zawiesić w przewiewnym miejscu.
Podsumowanie
Pršut to synonim chorwackiej tradycji i powód do dumy mieszkańców Dalmacji i Istrii. Przygotowanie tej wyjątkowej, suszonej szynki to sztuka, której sekrety przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Bez względu na to, czy zdecydujesz się zrobić własny pršut, czy spróbujesz go podczas podróży po Chorwacji – na pewno docenisz jego smak, głębię aromatu i bogactwo kulinarnego dziedzictwa. Smacznego!