Jak zrobić tradycyjne chorwackie pieczone ziemniaki pod peka?
Czym są ziemniaki pieczone pod peka?
Ziemniaki pieczone pod peka to jedna z najpopularniejszych i najbardziej lubianych potraw kuchni chorwackiej, szczególnie w regionach Dalmacji. Ich niezwykły smak oraz aromat zawdzięczają specjalnej metodzie pieczenia – pod metalową pokrywą, obsypaną gorącym żarem. Potrawy przygotowane tą techniką, zwane „ispod peke”, cieszą się ogromnym uznaniem zarówno wśród mieszkańców Chorwacji, jak i turystów.
Na czym polega pieczenie pod peka?
Co to jest peka?
„Peka” to żeliwna lub stalowa kopuła przypominająca dzwon, która służy do przykrycia potrawy ustawionej nad żarem lub w ognisku. Całość obsypuje się gorącym popiołem i węglami, dzięki czemu temperatura wewnątrz pozostaje przez długi czas wysoka i wyrównana. Ten sposób przygotowania gwarantuje, że ziemniaki oraz inne składniki (najczęściej mięso lub owoce morza) stają się niezwykle soczyste i przesiąknięte aromatem dymu.
Peka w domu – jak sobie poradzić bez oryginalnej kopuły?
Jeśli nie masz dostępu do tradycyjnej peki, nic straconego! W warunkach domowych z powodzeniem można uzyskać zbliżony efekt, korzystając z żeliwnego garnka z pokrywką lub żaroodpornego naczynia typu Dutch Oven. Najważniejsze to zadbać o szczelność przykrycia oraz odpowiednie rozłożenie ciepła – pieczenie w bardzo gorącym piekarniku pozwala uzyskać efekt zbliżony do ogniska.
Składniki na tradycyjne ziemniaki pod peka
Lista składników
Aby uzyskać autentyczny smak tej dalmatyńskiej klasyki, potrzeba zaledwie kilku prostych produktów:
- 1,5 kg ziemniaków o zwartym miąższu (najlepiej typ C)
- 2-3 cebule
- 1 główka czosnku
- 3-4 marchewki (opcjonalnie)
- 1 czerwone papryki (opcjonalnie)
- 100 ml oliwy z oliwek ekstra vergine
- świeże zioła: rozmaryn, tymianek, pietruszka
- sól i świeżo mielony pieprz
- opcjonalnie: liść laurowy, kilka ziaren ziela angielskiego
W tradycyjnych przepisach często obok ziemniaków umieszcza się również kawałki jagnięciny, cielęciny lub ośmiornicy, ale poniżej skupiamy się wyłącznie na warzywnej wersji – doskonałej jako dodatek lub samodzielne danie.
Krok po kroku: jak przygotować idealne ziemniaki pod peka?
Przygotowanie składników
- Mycie i krojenie ziemniaków – Ziemniaki dokładnie myjemy, w razie potrzeby obieramy (w Chorwacji często piecze się w skórce). Kroimy je w grube plastry lub ćwiartki, aby nie rozpadły się podczas długiego pieczenia.
- Przygotowanie warzyw – Cebulę kroimy w piórka, marchewki w plastry, czosnek dzielimy na ząbki (można zostawić w łupinach). Paprykę kroimy na paski.
- Marynowanie – Pokrojone warzywa wrzucamy do dużej miski, polewamy obficie oliwą z oliwek, dodajemy sól, pieprz oraz świeże zioła. Całość dokładnie mieszamy, aby wszystkie składniki dobrze się obtoczyły.
Układanie w naczyniu
Na dno żeliwnego garnka lub naczynia żaroodpornego wykładamy warstwę ziemniaków, na niej układamy cebulę i inne warzywa, wtykamy ząbki czosnku i dodajemy gałązkę rozmarynu oraz liście laurowe. Przykrywamy kolejną warstwą ziemniaków, polewamy resztą oliwy.
Pieczenie
Pieczenie w domu:
- Rozgrzewanie piekarnika – Piekarnik nagrzewamy do temperatury 220°C (góra-dół, bez termoobiegu).
- Wstawianie naczynia – Zamykamy garnek lub naczynie pokrywką i wstawiamy do gorącego pieca na najniższą półkę.
- Czas pieczenia – Ziemniaki pieczemy przez około 60-90 minut, w zależności od ilości i wielkości kawałków. Po godzinie można sprawdzić miękkość, a jeśli chcemy uzyskać lekko przypieczone, chrupiące elementy, zdejmujemy pokrywkę na ostatnich 10-15 minut pieczenia.
Pieczenie tradycyjne (w ognisku):
- Naczynie przykrywamy peka, obsypujemy gorącym popiołem i rozżarzonymi węglami. Pieczemy przez około 1,5 godziny, nie odkrywając pokrywy zbyt często, aby utrzymać odpowiednią temperaturę i aromat dymu.
Wskazówki i triki
Jakie ziemniaki wybrać?
Najlepsze będą ziemniaki o nierozsypującym się miąższu, które pozostaną jędrne po upieczeniu. W polskich warunkach doskonale sprawdzą się np. odmiany Irys lub Irga.
Jak uzyskać wyjątkowy aromat?
Sekretem ziemniaków pod peka jest świeżość ziół i wysoka jakość oliwy. Możesz również użyć odrobiny masła klarowanego do smaku.
Ciekawa wariacja
Jeśli masz ochotę, możesz dodać do warzyw kawałki boczku lub grillowaną kiełbasę. Taki rodzaj „fuzji” często pojawia się w wersjach turystycznych tej klasycznej potrawy.
Z czym podawać ziemniaki pieczone pod peka?
Choć ziemniaki pod peka doskonale smakują solo, są również znakomitym dodatkiem do mięs pieczonych (jagnięcina, cielęcina, kurczak) lub grillowanych ryb. Spróbuj ich także w zestawie z świeżą sałatką z pomidorów oraz chrupiącą bagietką.
Podsumowanie
Ziemniaki pieczone pod peka to prawdziwa uczta smaków, która zachwyca prostotą, aromatem i wyjątkową techniką przygotowania. Aromatyczne, soczyste, rozpływające się w ustach – idealnie wpisują się w klimat rodzinnych spotkań, pikników czy wakacji w plenerze. Teraz – dzięki powyższemu poradnikowi – możesz odkryć smak Chorwacji we własnym domu i zaprosić bliskich na autentyczną, dalmatyńską ucztę! Smacznego!