Przepis na soparnik – tradycyjny chorwacki placek z blitvą i cebulą
Czym jest soparnik?
Soparnik (chorw. soparnik lub zeljanik) to niezwykle popularna potrawa pochodząca z południowej Chorwacji, zwłaszcza z regionu Poljica w Dalmacji. Choć na pierwszy rzut oka przypomina proste danie, to przez wieki stał się symbolem regionalnej tożsamości oraz dziedzictwa kulinarnego. Tradycyjny soparnik to rodzaj płaskiego placka z cienkiego ciasta, nadziewanego mieszanką blitwy (liści buraka liściowego, zwanej też mangoldem) i cebuli, doprawiony oliwą, czosnkiem oraz świeżymi ziołami.
Dzisiaj soparnik uznawany jest za danie świąteczne i podawane podczas lokalnych uroczystości, choć w przeszłości był jedzeniem ubogich, przygotowywanym głównie na postne dni.
Historia i znaczenie soparnika
Placki z warzywnym nadzieniem znane są w wielu kuchniach świata, jednak to właśnie soparnik zyskał status chorwackiego dziedzictwa. W 2016 roku został oficjalnie wpisany na listę chronionych produktów tradycyjnych Unii Europejskiej.
Pierwotnie placek pieczono bezpośrednio na gorących węglach i przykrywano żarem. To niezwykle aromatyczne i pożywne danie miało sycić całe rodziny w trudniejszych czasach, zwłaszcza podczas postów obchodzonych według kalendarza katolickiego. Dziś soparnik to duma lokalsów i przysmak, którego warto spróbować, odwiedzając Dalmację.
Składniki do przygotowania soparnika
Składniki na ciasto
- 500 g mąki pszennej typ 550
- 1 łyżeczka soli
- ok. 250 ml letniej wody (możliwe, że odrobinę więcej, w zależności od chłonności mąki)
- 2 łyżki oliwy z oliwek
Składniki na farsz
- 600–700 g świeżej blitwy (mangoldu; może być również burak liściowy)
- 2 średnie cebule
- 2 ząbki czosnku
- 2–3 łyżki drobno posiekanej natki pietruszki
- sól, pieprz do smaku
- ok. 50 ml oliwy z oliwek (oraz dodatkowo do smarowania)
Dodatkowo
- Mąka do podsypywania
- Oliwa z oliwek i czosnek do polania upieczonego placka
Jak przygotować tradycyjny soparnik?
Krok 1: Przygotowanie ciasta
Na początku przesiej mąkę do dużej miski, dodaj sól, wlej oliwę i stopniowo dolewaj letnią wodę. Zagniataj przez około 10 minut, aż uzyskasz gładkie, elastyczne ciasto nie klejące się do rąk. W razie potrzeby dolej trochę więcej wody lub dosyp mąki. Tak przygotowane ciasto przykryj wilgotną ściereczką i odstaw na minimum 30 minut, aby odpoczęło.
Krok 2: Przygotowanie nadzienia
Blitwę dokładnie umyj, usuń grubsze łodygi i posiekaj liście na drobne kawałki. Cebulę pokrój w cienkie piórka, a czosnek i natkę pietruszki drobno posiekaj. Warzywa wymieszaj w większej misce, dodaj sól, pieprz oraz oliwę z oliwek. Starannie wymieszaj całość i odstaw na kwadrans, aby warzywa lekko zmiękły.
Krok 3: Formowanie placka
Podziel ciasto na dwie części – jedna może być minimalnie większa, stanie się podstawą. Każdą kulę rozwałkuj cienko, starając się uzyskać okrągły placek o średnicy ok. 40–45 cm (lub dostosuj do wielkości piekarnika/blaszki).
Wyłóż pierwszą warstwę ciasta na obecnie podsypanej mąką blasze. Ułóż równo warzywne nadzienie, zostawiając około 2 cm wolnego brzegu. Przykryj drugim plackiem i zlep dokładnie brzegi, dociskając je widelcem.
Krok 4: Pieczenie
Tradycyjnie soparnik pieczono na otwartym ogniu pod żarem, lecz w warunkach domowych świetnie sprawdzi się piekarnik. Nagrzej piekarnik do 250°C (góra-dół, bez termoobiegu). Wstaw placek na środkowy poziom i piecz przez 15–20 minut, do momentu aż ciasto się przyrumieni – powinno być lekko chrupiące, ale nie zbyt twarde.
Tuż po upieczeniu posmaruj wierzch oliwą zmieszaną z rozgniecionym lub przeciśniętym przez praskę czosnkiem.
Jak podawać soparnik?
Pokrój jeszcze ciepły placek w trójkąty lub kwadraty i podawaj na przekąskę, przystawkę lub jako lekki posiłek na ciepło lub na zimno. Soparnik doskonale smakuje zarówno samodzielnie, jak i z dodatkiem chrupiącego chleba czy świeżych warzyw. W Dalmacji często serwowany jest do lokalnego wina albo jako zakąska podczas większych rodzinnych spotkań.
Wskazówki i wariacje przepisu
Modyfikacje składników
- Jeżeli nie masz dostępu do blitwy, możesz użyć liści szpinaku albo botwiny – choć zmieni to nieco oryginalny smak, to wciąż będzie pysznie!
- Do nadzienia można dodać pokrojone suszone pomidory, ser feta czy oliwki, tworząc wariacje na temat klasycznego przepisu.
Sekrety udanego soparnika
- Ciasto musi być naprawdę cienko rozwałkowane – dzięki temu całość jest chrupka i delikatna.
- Warzywa przed położeniem na cieście powinny być dobrze wymieszane z solą, by puściły sok i lekko zmiękły.
- Soparnik najlepiej smakuje świeży, więc nie zwlekaj z jedzeniem po upieczeniu.
Dlaczego warto spróbować soparnika?
To danie nie tylko zachwyca smakiem i prostotą, ale i przenosi prosto na słoneczne wybrzeża Chorwacji. Przygotowując soparnik w domu, masz okazję spróbować autentycznego przysmaku z listy dziedzictwa kulinarnego Europy. To również doskonała okazja, by poeksperymentować w kuchni i nauczyć się nowych technik wypieku placków z warzywnym nadzieniem.
Zapraszamy do spróbowania – soparnik na pewno podbije serca miłośników tradycyjnych smaków i prostych, a zarazem wyjątkowych dań!