Soparnik – autentyczny przepis na chorwacki placek ze szpinakiem i ziołami
Czym jest soparnik?
Soparnik to tradycyjny dalmatyński placek, zwany również poljički soparnik, wywodzący się z regionu Poljica nieopodal Splitu w Chorwacji. Jest to prosty, niezwykle smaczny wypiek na bazie cienkiego ciasta pszennego wypełnionego farszem ze świeżego szpinaku, aromatycznych ziół oraz czosnku. Dawniej stanowił potrawę postną i danie biedniejszych warstw społeczeństwa, obecnie soparnik cieszy się dużą popularnością nie tylko w Dalmacji, ale i poza jej granicami jako symbol chorwackiej tradycji kulinarnej.
Krótka historia soparnika
Od kuchni chłopskiej po światowe dziedzictwo
Historia soparnika sięga czasów średniowiecza. Służył on jako proste, tanie oraz pożywne danie, które można było szybko przygotować ze składników dostępnych lokalnie na wiejskich terenach Chorwacji. Soparnik wpisany został na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego Chorwacji, a jego unikatowa receptura jest ściśle chroniona.
Współcześnie soparnik nie tylko pojawia się na stołach podczas rodzinnych spotkań, świąt czy dożynek, ale coraz częściej serwowany jest również w restauracjach promujących dalmatyńską kuchnię.
Składniki na tradycyjny soparnik
Ciasto
- 500 g mąki pszennej
- 300 ml letniej wody (w razie potrzeby nieco więcej)
- 1 łyżeczka soli
- 2 łyżki oliwy z oliwek (tradycyjnie stosuje się oliwę extra vergine)
Farsz
- Około 700–900 g świeżych liści szpinaku (można uzupełnić mangoldem, jeśli jest dostępny)
- 2–3 pęczki natki pietruszki
- 3–4 ząbki czosnku
- Sól do smaku
- Około 100 ml oliwy z oliwek do farszu i do posmarowania placka
Jak przygotować soparnik krok po kroku
Przygotowanie ciasta
- W dużej misce wymieszaj mąkę z solą.
- Powoli wlewaj letnią wodę i oliwę, jednocześnie zagniatając ciasto.
- Wyrabiaj masę aż stanie się gładka i elastyczna. W razie potrzeby dodaj odrobinę wody lub mąki.
- Przykryj ciasto ściereczką i odstaw na około 30 minut, aby odpoczęło.
Farsz – ziołowy szpik dalmatyńskiego placka
- Liście szpinaku dokładnie umyj, osusz i drobno posiekaj (tradycyjnie sieka się go bardzo drobno).
- Natkę pietruszki również drobno posiekaj.
- Czosnek przeciśnij przez praskę lub posiekaj na bardzo drobne kawałki.
- W dużej misce wymieszaj szpinak, pietruszkę i czosnek, dopraw solą. Dodaj połowę oliwy i dokładnie wymieszaj farsz – powinien być równomiernie nasączony.
Tworzenie i pieczenie placka
- Ciasto podziel na dwie równe części.
- Każdą z nich rozwałkuj na bardzo cienki, okrągły placek.
- Jedną część ciasta przełóż na blachę wyłożoną papierem do pieczenia (lub wysmarowaną oliwą, by zachować tradycyjny charakter).
- Rozłóż farsz równomiernie na całej powierzchni dolnego placka, zostawiając pół centymetra wolnego od brzegu.
- Przykryj farsz drugim płatem ciasta, zlep brzegi dokładnie dociskając je palcami.
- Placek można lekko nakłuć widelcem lub nożem, by uniknąć powstawania dużych bąbli.
- Piecz w dobrze nagrzanym piekarniku (220°C, opcja góra-dół) przez około 20–30 minut, aż ciasto zacznie się rumienić.
- Jeszcze cieple placek posmaruj obficie oliwą z oliwek.
Tradycyjne pieczenie
W tradycyjnych warunkach soparnik wypieka się w specjalnych piecach opalanych drewnem lub pod żarem, jednak domowy piekarnik również pozwala uzyskać satysfakcjonujący efekt.
Jak podawać i z czym jeść soparnik?
Sposób serwowania
Gotowy soparnik należy pokroić w trójkąty lub prostokąty, podobnie jak pizzę. Najczęściej podawany jest lekko ciepły lub już całkowicie ostudzony jako danie główne, przekąska albo dodatek do innych potraw. Soparnik doskonale komponuje się z lokalnym winem, np. białym Posipem lub czerwonym Plavacem.
Wskazówki i wariacje
Urozmaicenia i tipy
- Szpinak i mangold – tradycyjny soparnik bazuje na liściach szpinaku, jednak bardzo często lokalne gospodynie używają również mangoldu (boćwiny).
- Bogactwo ziół – pietruszka to podstawa, ale można także dodać nieco świeżej mięty, bazylii lub szałwii.
- Sos czosnkowy – dla miłośników czosnku można sporządzić prosty dip na bazie oliwy oraz rozgniecionego czosnku do maczania kawałków placka.
Soparnik – więcej niż placek
Symbol regionu i tradycji
Soparnik, mimo swojej prostoty, stanowi doskonały przykład bogactwa kulinarnego regionu dalmatyńskiego. Przepis przekazywany jest z pokolenia na pokolenie, a sam placek okrył się legendą – w przeszłości będąc pożywnym daniem w czasach głodu, dziś staje się wizytówką dalmatyńskiej kuchni podczas festiwali i rodzinnych uroczystości.
Warto spróbować samodzielnie
Jeśli marzysz o smakach Dalmacji i chcesz przygotować coś autentycznego w domowych warunkach, soparnik będzie doskonałym wyborem. Prosty skład i nieskomplikowany sposób wykonania sprawiają, że nawet mniej zaawansowani kucharze mogą cieszyć się tym wyjątkowym plackiem.
Soparnik to kulinarna podróż przez dalmatyńskie smaki, aromaty świeżych ziół i oliwy. Spróbuj tego niezwykłego dania i zabierz odrobinę chorwackiego słońca do swojej kuchni!