Tradycyjny przepis na soparnik – chorwacką zapiekaną placek ze szpinakiem i ziołami

Czym jest soparnik?

Soparnik to tradycyjny dalmatyński placek z okolic Splitu i omińskiej Riviery, uznawany dziś za kulinarne dziedzictwo Chorwacji. To prosty, rustykalny wypiek ze szpinakiem i świeżymi ziołami, owinięty cienkim ciastem, wypiekany dawniej w specjalnych piecach pod rozżarzonymi węglami. Soparnik wywodzi swoje korzenie z czasów, gdy potrawy kuchni chłopskiej, bazujące na łatwo dostępnych składnikach, królowały na wiejskich stołach.

Co ciekawe, od 2016 roku soparnik stanowi produkt chroniony na terenie Unii Europejskiej, co podkreśla jego unikalność i tradycyjność.

Historia i tradycja wypieku soparnika

Soparnik powstał jako odpowiedź na potrzebę przygotowania sytego i taniego posiłku w rejonach, gdzie świeże warzywa, szczególnie szpinak (lub lokalny mangold, czyli burak liściowy), były szeroko dostępne. Mieszkańcy regionu Poljica w Dalmacji do dziś celebrują wspólne pieczenie tego placka podczas lokalnych świąt i festynów.

Kiedyś soparnik był daniem postnym, serwowanym głównie w czasie Wielkiego Postu oraz na Wszystkich Świętych i Boże Narodzenie. Obecnie jednak przygotowuje się go przez cały rok jako przystawkę lub danie główne.

Składniki tradycyjnego soparnika

Składniki na ciasto:

• 500 g mąki pszennej
• ok. 300 ml letniej wody
• 1 łyżeczka soli
• 1–2 łyżki oliwy z oliwek

Składniki na farsz:

• 800 g świeżego szpinaku lub mangoldu (buraka liściowego)
• 2–3 cebule
• 3–4 ząbki czosnku
• pęczek świeżej natki pietruszki
• kilka gałązek świeżych ziół: koper, szczypiorek, czasem szałwia lub mięta (według uznania)
• sól i pieprz do smaku
• 3–4 łyżki oliwy z oliwek

Opcjonalnie:

• kilka kropel soku z cytryny
• starty ser owczy (do podania)

Jak zrobić soparnik krok po kroku?

Przygotowanie farszu

1. Przygotowanie warzyw
   Szpinak należy dokładnie umyć, osuszyć i posiekać na większe kawałki. Jeśli używamy mangoldu, postępujemy identycznie. Warzywa umieszczamy w dużej misce.

2. Dodanie aromatycznych składników
   Do szpinaku/mangoldu dodajemy drobno posiekaną cebulę, przeciśnięty przez praskę czosnek i posiekaną natkę pietruszki. Doprawiamy solą, pieprzem, a także ulubionymi, świeżymi ziołami – koper, szczypiorek, ewentualnie odrobinę mięty dla charakterystycznej nuty.

3. Mieszanie i odstawianie
   Polewamy całość oliwą z oliwek i dokładnie mieszamy wszystkie składniki. Farsz odstawiamy na 10–15 minut, aby warzywa lekko zmiękły.

Przygotowanie ciasta

1. Zagniatanie
   W dużej misce mieszamy mąkę, sól, oliwę i stopniowo wlewamy wodę, zagniatając miękkie, elastyczne ciasto.

2. Wyrastanie
   Ciasto dzielimy na dwie części, przykrywamy ściereczką i pozostawiamy na 15 minut do odpoczynku.

Formowanie placka

1. Wałkowanie
   Każdą część ciasta rozwałkowujemy na cienki, prostokątny lub okrągły placek – na tyle duży, aby swobodnie mieścił się na blasze do pieczenia.

2. Nakładanie farszu
   Na jedną część rozwałkowanego ciasta wykładamy równomiernie farsz ze szpinaku i ziół, zostawiając wolne ok. 2–3 cm brzegu.

3. Zamknięcie placka
   Drugim rozwałkowanym plackiem przykrywamy całość. Brzegi zlepiamy, delikatnie zwilżając je wodą i dociskając palcami.

Pieczenie soparnika

Soparnik tradycyjnie wypieka się na rozgrzanej blasze lub płycie, najlepiej w piecu chlebowym, jednak domowy piekarnik sprawdzi się równie dobrze.

1. Pieczenie
   Placek przenosimy na blachę wyłożoną papierem do pieczenia. Wkładamy do nagrzanego do 220°C piekarnika i pieczemy przez około 25–30 minut, aż ciasto będzie złociste, a wierzch lekko chrupiący.

2. Wykończenie
   Po upieczeniu placek smarujemy kilkoma kroplami oliwy z oliwek oraz oprószamy posiekanym czosnkiem lub świeżymi ziołami.

Porady i wariacje soparnika

Najlepsze składniki

Tradycja mówi, że najlepszy soparnik wychodzi z młodych liści mangoldu zerwanych wiosną lub wczesnym latem, ale szpinak dostępny przez cały rok w polskich sklepach idealnie go zastępuje.

Jak podawać soparnik?

Gotowy placek kroi się na romby lub kwadraty i podaje na ciepło, jako samodzielne danie lub przystawkę. Świetnie komponuje się ze szklanką jogurtu naturalnego lub kieliszkiem białego wytrawnego wina. Na południu Chorwacji popularne jest także podawanie soparnika z odrobiną lokalnego sera owczego.

Przechowywanie

Soparnik najlepiej smakuje na świeżo, ale można przechowywać go w szczelnie zamkniętym pojemniku przez 1–2 dni. Przed podaniem warto lekko podgrzać w piekarniku.

Dlaczego warto spróbować chorwackiego soparnika?

Soparnik to świetna propozycja dla miłośników kuchni śródziemnomorskiej, roślinnych smaków oraz prostych, rustykalnych potraw. Jego przygotowanie nie wymaga specjalnych umiejętności, a dostępność składników sprawia, że to idealne danie do przygotowania w domu. Placek ten stanowi aromatyczne, sycące danie zarówno na rodzinny obiad, jak i na spotkanie w gronie przyjaciół.

Podsumowanie

Soparnik to kulinarny skarb Dalmacji, który dzięki swojej prostocie, lekkości i aromatowi świeżych ziół zdobył serca smakoszy nie tylko w Chorwacji, ale i na całym świecie. Jeśli chcesz poczuć klimat śródziemnomorskiej kuchni we własnym domu, koniecznie spróbuj przygotować ten tradycyjny chorwacki placek ze szpinakiem i ziołami.

Smacznego!