Chorwacka kuchnia górska – jakie dania serwuje się w górach?
Czym wyróżnia się chorwacka kuchnia górska?
Chorwacja słynie nie tylko z malowniczych wysp i rajskich plaż, ale także z imponujących górskich regionów, takich jak Gorski Kotar, Lika czy masyw Velebitu. Tutejsza kuchnia znacząco różni się od potraw serwowanych na wybrzeżu. Choć nie brakuje tu wpływów śródziemnomorskich, na talerzach królują produkty leśne, dziczyzna oraz potrawy wywodzące się z tradycji pasterskich.
Kuchnia górska a kuchnia nadmorska
Górskie dania Chorwacji są bardziej sycące i kaloryczne niż ich nadmorskie odpowiedniki. Wynika to z warunków klimatycznych – surowe zimy i trudniejsza dostępność składników sprawiły, że górale wypracowali własny, niepowtarzalny repertuar potraw. W przeciwieństwie do ryb i owoców morza dominujących na wybrzeżu, w górach częściej pojawia się mięso, ziemniaki, zboża i dzikie rośliny.
Składniki typowe dla regionów górskich
Znakomite produkty lokalne z chorwackich gór świadczą o wysokiej jakości naturalnych składników. Czyste lasy, dziewicza przyroda oraz niewielki stopień uprzemysłowienia gwarantują wyjątkowy smak i aromat potraw.
Mięsa i dziczyzna
W menu pojawiają się zwłaszcza wieprzowina, baranina, cielęcina i jagnięcina, ale także mięso z dzika, sarny czy zająca. Dziczyzna jest dumą lokalnych gospodarzy – podaje się ją na wiele sposobów: pieczoną, duszoną lub jako składnik gulaszów.
Ziemniaki, kapusta i produkty mleczne
Górskie potrawy obfitują w ziemniaki, kiszoną kapustę oraz domowe sery. Sery owcze lub krowie, często wędzone lub dojrzewające, są podstawą wielu przystawek i dodatków.
Grzyby, rośliny leśne i przyprawy
Obfitość lasów sprawia, że na stołach nie brakuje grzybów – zwłaszcza borowików, podgrzybków i kurek. Wielu mieszkańców zbiera także dzikie zioła i rośliny, zwłaszcza czosnek niedźwiedzi czy dziką miętę.
Najważniejsze potrawy chorwackiej kuchni górskiej
Poniżej prezentujemy typowe dania, które z pewnością warto spróbować, odwiedzając górzyste rejony Chorwacji.
Gulasz – “gulaš” w różnych odsłonach
Gulasze mięsne to klasyka chorwackiej kuchni górskiej. Najczęściej przygotowuje się je z wołowiny, dziczyzny lub mieszanki mięs. Aromatyczny, długo duszony gulasz często serwuje się z kluskami, puree ziemniaczanym lub domowym chlebem.
Gulasz z dziczyzny (“lovački gulaš”)
Specjalność myśliwska, często podawana podczas jesiennych i zimowych uroczystości. Gulasz z jelenia, dzika lub sarny to danie rozgrzewające, przyprawione liściem laurowym, papryką i czerwonym winem.
Pieczone mięsa i “peka”
Tradycyjną metodą przyrządzania mięs w górach jest pieczenie pod żeliwną pokrywą (peka) na rozżarzonych węglach. Pod peka przygotowuje się zarówno jagnięcinę, jak i dziczyznę czy nawet warzywa. Smak tak upieczonego mięsa ze środka lasu jest niezapomniany.
Kiełbasy i wędliny regionalne
Górskie regiony słyną z domowych kiełbas i suszonych wędlin, takich jak kulen (pikantna kiełbasa z papryką), pršut (wędzony szynkowy przysmak) oraz domowa szynka wieprzowa. Podaje się je jako przystawkę z chlebem i serem.
Kapusta w różnych odsłonach
Powszechną potrawą jest kiszona kapusta duszona z mięsem, znana jako “sarma” – czyli gołąbki nadziewane mięsem i ryżem. Oprócz tego coraz popularniejsze są kapuśniaki i zapiekanki z ziemniakami.
Sery domowe
Wśród serów warto wymienić twardy ser lički sir dojrzewający w regionie Lika oraz delikatny krčki sir z owczego mleka. Wędzone sery stanowią zarówno przekąskę, jak i dodatek do dań głównych.
Zupy i przystawki
Górale cenią rozgrzewające zupy warzywne oraz rosoły na mięsie dziczyzny. Popularna jest zwłaszcza zupa grzybowa z dodatkiem śmietany i czosnku.
Dania na słodko
Na deser wśród górali króluje strucla (rolada drożdżowa z makiem, orzechami lub jabłkami) oraz domowe naleśniki z serem i lokalnym miodem.
Gdzie spróbować górskich specjałów?
Najlepszym miejscem do kosztowania tradycyjnych górskich potraw są małe karczmy – konoby oraz gospodarstwa agroturystyczne. Przytulna atmosfera, lokalne produkty oraz opowieści gospodarzy sprawiają, że posiłek zamienia się w wyjątkowe doświadczenie.
Regionalne festyny kulinarne
W wielu regionach odbywają się tradycyjne święta, podczas których prezentowana jest lokalna kuchnia. Warto wziąć udział m.in. w Gorski Kotar Gastro Fest, Festiwalu Dziczyzny w Lice czy lokalnych jarmarkach.
Czego koniecznie spróbować?
Podróżując po górskich terenach Chorwacji, koniecznie zamów:
- Gulasz z dziczyzny lub wołowiny,
- Pieczoną jagnięcinę z ziemniakami pod peka,
- Kiełbasę kulen i pršut z owczym serem,
- Sarma (gołąbki w liściach kapusty),
- Zupę grzybową z dzikimi ziołami.
Każde z tych dań niesie ze sobą historię regionu i jest efektem wieloletnich tradycji kulinarnych.
Podsumowanie
Chorwacka kuchnia górska to bogactwo smaków, aromatów i lokalnych składników. W odróżnieniu od kuchni nadmorskiej łączy w sobie tradycje pasterskie, łowieckie oraz wpływy środkowoeuropejskie. Podróżując po chorwackich górach, warto dać się skusić regionalnym przysmakom i odkryć mniej znaną, ale równie fascynującą stronę chorwackiej kulinariów. Smacznego!