Ciasto Makovnjača – przepis na słodką drożdżową roladę z makiem po chorwacku

Makovnjača – chorwacki przysmak na słodko

Chorwacja kojarzy się głównie z lazurowym Adriatykiem, malowniczymi wyspami i świetną kuchnią. Jednym z najciekawszych deserów, które obowiązkowo warto spróbować podczas podróży po Bałkanach, jest makovnjača – wyjątkowa drożdżowa rolada z makiem. Uwielbiana zarówno przez dorosłych, jak i dzieci, makovnjača pojawia się często na świątecznych stołach, ale równie dobrze smakuje jako codzienna przekąska do kawy lub herbaty. W tym artykule dowiesz się, jak samodzielnie przygotować to klasyczne chorwackie ciasto oraz poznasz jego historię i praktyczne wskazówki.

Czym wyróżnia się makovnjača?

Rolada drożdżowa z makiem ma swój odpowiednik w wielu krajach Europy Środkowo-Wschodniej, jednak to właśnie chorwacka makovnjača zachwyca prostotą wykonania i niezwykle delikatnym ciastem. Kluczowym składnikiem jest oczywiście masa makowa – bogata w aromaty, lekko wilgotna i słodka, a jednocześnie wyraźna w smaku. Ciasto drożdżowe otula słodki farsz i znakomicie komponuje się z bakaliami, cytrusami i wanilią.

Makovnjača a makowiec – różnice

W Polsce najczęściej spotykamy makowiec z zawijanego ciasta drożdżowego. Chorwacka makovnjača jest podobna, ale jej proporcje ciasta do masy są inne – farsz stanowi bardzo znaczącą warstwę, a całość jest nieco mniej słodka niż tradycyjny polski makowiec. Dodatkowo, makovnjača często ma bardziej miękką, wręcz puszystą teksturę ciasta.

Składniki na makovnjačę – czego potrzebujesz?

Składniki na ciasto drożdżowe:

• 500 g mąki pszennej (typ 450 lub 550)
• 200 ml mleka
• 80 g masła (roztopionego)
• 2 jajka
• 100 g cukru
• 1 opakowanie suchych drożdży (7 g) lub 25 g świeżych
• szczypta soli
• 1 łyżeczka ekstraktu waniliowego
• skórka otarta z 1 cytryny (opcjonalnie)

Składniki na masę makową:

• 250 g zmielonego maku
• 120 g cukru
• 150 ml mleka
• 80 g masła
• 100 g rodzynek lub suszonych żurawin
• 50 g orzechów włoskich lub migdałów
• 1 opakowanie cukru wanilinowego
• 1 łyżka miodu
• 1 łyżeczka startej skórki z cytryny
• 1 łyżeczka aromatu migdałowego (opcjonalnie)
• 2 łyżki rumu lub likieru pomarańczowego (opcjonalnie)

Jak zrobić makovnjačę? – przepis krok po kroku

Przygotowanie tradycyjnej makovej rolady wymaga nieco czasu, jednak proces sam w sobie jest prosty. Ważna jest cierpliwość przy wyrabianiu ciasta oraz odpowiednio wykonana masa makowa.

Krok 1: Przygotowanie zaczynu

Jeśli używasz świeżych drożdży, rozpuść je z łyżeczką cukru w letnim mleku, dodaj 2–3 łyżki mąki i odstaw na 10–15 minut, aż zaczyn się spieni. W przypadku drożdży suchych wystarczy dodać je bezpośrednio do mąki.

Krok 2: Wyrabianie ciasta

Do dużej miski przesiej mąkę, dodaj cukier, sól, wanilię, oraz skórkę cytrynową. Następnie wsyp rozczynione lub suche drożdże. W osobnej misce wymieszaj jajka z letnim mlekiem i roztopionym, przestudzonym masłem. Dodaj płynne składniki do suchych i wyrabiaj ciasto ręcznie lub za pomocą miksera z hakiem przez ok. 10 minut, aż będzie elastyczne i gładkie. Przykryj ściereczką i odstaw w ciepłe miejsce na 60–90 minut, do podwojenia objętości.

Krok 3: Masa makowa

W rondelku zagotuj mleko z cukrem, wanilią i masłem. Do gorącego płynu wsyp zmielony mak i gotuj na małym ogniu przez 5–8 minut, od czasu do czasu mieszając. Gdy masa zgęstnieje, zdejmij ją z ognia i dodaj bakalie, skórkę cytrynową, miód oraz aromat i alkohol (jeśli używasz). Dokładnie wymieszaj i przestudź.

Krok 4: Wałkowanie i zawijanie

Wyrośnięte ciasto przełóż na oprószony mąką blat. Rozwałkuj je na prostokąt o wymiarach ok. 35 x 45 cm. Równomiernie rozłóż masę makową, zostawiając 2 cm wolnego brzegu. Zwiń jak roladę, zaczynając od dłuższego boku. Zlep brzegi i przełóż całość do podłużnej formy wyłożonej papierem do pieczenia.

Krok 5: Pieczenie

Odstaw roladę przykrytą ściereczką na kolejne 30 minut. W tym czasie rozgrzej piekarnik do 180°C (góra-dół). Przed pieczeniem możesz posmarować wierzch roladki rozkłóconym jajkiem lub mlekiem. Piecz przez 35–40 minut, aż ciasto będzie rumiane. Po wyjęciu z piekarnika ostudź na kratce.

Serwowanie makovnjačy

Tradycyjna makovnjača smakuje wyśmienicie zarówno na ciepło, jak i po całkowitym wystudzeniu. Przed podaniem często jest posypywana cukrem pudrem, choć klasyczna wersja w Chorwacji podawana jest bez dodatkowych dekoracji. Doskonale komponuje się z filiżanką mocnej kawy lub czarnej herbaty – to prawdziwa uczta dla miłośników domowych wypieków.

Jak przechowywać?

Ciasto długo zachowuje świeżość, szczególnie jeśli zostanie owinięte w folię spożywczą lub przechowywane w szczelnym pojemniku. Możesz je również zamrozić w całości lub w porcjach – po rozmrożeniu wystarczy na chwilę podgrzać w piekarniku.

Ciekawostki i porady

Tradycja i święta

Makovnjača to nieodłączny element chorwackich Świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy. Każda gospodyni ma na nią własny przepis – niektóre dodają do masy więcej bakalii, inne wzbogacają smak skórką z pomarańczy lub tartym jabłkiem.

Wariacje smakowe

W niektórych regionach Chorwacji makovnjačę przygotowuje się razem z orzechową roladą – orahnjača. Obie rolady są wtedy pieczone razem, tworząc efektowny, podwójny wypiek na święta i uroczystości rodzinne.

Dietetyczne wersje

Ciasto można łatwo dostosować do diet bezlaktozowych lub wegańskich, zamieniając mleko i masło na roślinne odpowiedniki, a jajka można zastąpić mieszanką wody z olejem.

Podsumowanie

Makovnjača to nie tylko pyszny, ale i bardzo efektowny wypiek, który z pewnością wywoła uśmiech na każdej rodzinnej uroczystości. Dzięki prostemu instruktażowi możesz własnoręcznie przygotować makową roladę na wzór chorwackich mistrzów cukiernictwa. Smacznego!