Domowa peka – jak przygotować mięsa i warzywa pieczone pod żeliwną pokrywą zgodnie z chorwacką tradycją

Czym jest tradycyjna chorwacka peka?

Peka to jedna z najbardziej rozpoznawalnych i cenionych potraw chorwackiej kuchni, szczególnie popularna w Dalmacji i na wyspach Chorwacji. Charakteryzuje się ona powolnym pieczeniem mięsa, warzyw oraz ziół pod żeliwną kopułą, którą zasypuje się gorącymi węglami. Ten niepowtarzalny sposób przygotowania pozwala zachować soczystość składników, wydobyć głębokie smaki oraz zapewnić delikatną, kruchą strukturę mięsa. Peka sprawdza się zarówno na rodzinnych spotkaniach, jak i podczas kulinarnych eksploracji dla miłośników kuchni regionalnej.

Jakie składniki wybrać do domowej peky?

Najlepsze mięsa do pieczenia pod peką

Chociaż peka daje pole do eksperymentów, tradycyjnie przygotowuje się ją z następujących rodzajów mięsa:

• Jagnięcina – niezwykle popularna w regionie Dalmacji, delikatna i aromatyczna,
• Cielęcina – wybierana ze względu na subtelność smaku,
• Drób – kurczak lub indyk sprawdzą się świetnie w domowych warunkach,
• Ośmiornica – wariacja „peka z ośmiornicą” to wersja dla miłośników owoców morza,
• Wieprzowina – często używana jako łatwiej dostępna alternatywa.

Warto pamiętać, by wybierać mięsa z kością, gdyż to właśnie one nadają potrawie wyjątkowy smak i aromat podczas pieczenia.

Warzywa i dodatki

Najlepszym wyborem będą warzywa korzeniowe oraz te o większej zawartości skrobi, które dobrze komponują się z mięsem:

• ziemniaki,
• marchew,
• cebula,
• papryka,
• czosnek,
• pomidory (mogą być świeże lub suszone),
• cukinia (opcjonalnie).

Zioła i przyprawy

Klasyczne chorwackie przyprawy oraz świeże zioła to podstawa smaku peky. Do najważniejszych należą:

• świeży rozmaryn,
• liście laurowe,
• tymianek,
• sól morska i pieprz,
• domowa oliwa z oliwek.

Nietypowym dodatkiem bywa także niewielka ilość białego wina dla podkreślenia walorów smakowych mięsa i warzyw.

Przygotowanie peky w domowych warunkach krok po kroku

Wybór i przygotowanie żeliwnej pokrywy

Do przygotowania peky niezbędna jest masywna, żeliwna kopuła – tzw. sač (czyli właśnie peka). Właśnie ten element odpowiada za charakterystyczne pieczenie na „łonie ognia”. Z racji, że w warunkach domowych (szczególnie w Polsce) trudno o oryginalny sprzęt i tradycyjny piec opalany drewnem, można z powodzeniem użyć żeliwnego garnka z ciężką pokrywką oraz piekarnika.

Marynowanie mięsa

Mięso warto zamarynować minimum na kilka godzin, a najlepiej przez całą noc. W tym celu:

1. Pokrój mięso na średnie kawałki.
2. Natrzyj solą, świeżo zmielonym pieprzem i odrobiną oliwy.
3. Dodaj posiekane świeże zioła i przeciśnięty przez praskę czosnek.
4. W razie ochoty, podlej mięso odrobiną białego wina.

Odstaw mięso do lodówki przykryte folią spożywczą.

Układanie składników i pieczenie

1. Dno żeliwnego naczynia wysmaruj nieco oliwą.
2. Układaj kolejno: plastry ziemniaków, marchew, cebulę oraz warstwy mięsa i pozostale warzywa.
3. Całość obficie polej marynatą oraz świeżą oliwą.
4. Wstaw żeliwne naczynie do dobrze nagrzanego piekarnika (temp. ok. 180-200°C).
5. Piecz pod szczelną pokrywą przez 2-3 godziny, w połowie czasu delikatnie przemieszaj warzywa i mięso.
6. Pod koniec pieczenia zdejmij pokrywę i pozwól składnikom lekko się zrumienić (ok. 10-15 minut).

Efektem będzie rozpływające się w ustach mięso, o zachwycającej miękkości, oraz aromatyczne, lekko chrupiące warzywa.

Peka – praktyczne wskazówki i domowe triki

Przyprawy, których nie może zabraknąć

Kluczem do udanej peky w domowym wydaniu jest użycie świeżych chorwackich lub śródziemnomorskich ziół i wysokiej jakości oliwy z oliwek. Możesz sięgnąć również po niewielką ilość chili, jeśli cenisz pikantne nuty smakowe.

Czym zastąpić tradycyjną kopułę?

Dla większości miłośników chorwackiej kuchni największym ograniczeniem jest brak prawdziwej kopuły żeliwnej (sač) oraz pieca opalanego drewnem. Jednak nie musisz się martwić – żeliwny garnek typu Dutch Oven lub inne grube naczynie z dobrze dopasowaną pokrywą doskonale imituje efekt pieczenia pod żarem.

Jak podawać pekę?

Peka smakuje doskonale tuż po wyjęciu z pieca. Potrawę serwuj bezpośrednio z żeliwnego naczynia, pozwalając rodzinie czy gościom spróbować wszystkich składników. Jako dodatek świetnie sprawdzi się świeże pieczywo lub typowa dalmatyńska lepinja (rodzaj pszennego placka).

Peka – domowa uczta z chorwackim charakterem

Przygotowanie tradycyjnej peky to proces, który wymaga nieco czasu i zaangażowania, ale nagrodą jest niepowtarzalny smak i atmosfera śródziemnomorskich uczt. To doskonały pomysł na kulinarne przeniesienie się do słonecznej Chorwacji, kiedy tylko najdzie Cię ochota na wyjątkowe, oryginalne danie. Warto spróbować przepisu w domowych warunkach i zaskoczyć bliskich niecodzienną potrawą z duszą!

Smacznego i do zobaczenia przy stole – ili kako mówią Chorwaci: Dobar tek!