Istarska jota – tradycyjna kapuśniakowa zupa z fasoli, ziemniaków i wędzonego mięsa
Istarska jota – smak tradycji prosto z Istrii
Istria, położona na skrzyżowaniu kultur i kulinarnych tradycji, może pochwalić się szeregiem wyjątkowych dań. Jednym z najbardziej charakterystycznych jest Istarska jota – sycąca zupa kapuśniakowa, w której harmonijnie łączą się kiszona kapusta, fasola, ziemniaki oraz aromatyczne wędzone mięso. To potrawa, która rozgrzewa nie tylko w chłodne dni, ale także doskonale oddaje ducha życia codziennego mieszkańców tego regionu.
Korzenie joty – zupa z historią
Jota wywodzi się z tradycyjnej kuchni wiejskiej Istrii, półwyspu leżącego pomiędzy Chorwacją, Słowenią a Włochami. Potrawa przez lata rozwijała się na pograniczu kulinarnych wpływów, czerpiąc inspirację z tradycji słowiańskiej, włoskiej i bałkańskiej.
Fasola, jeden z głównych składników joty, została sprowadzona do Europy po odkryciu Ameryki, natomiast kiszona kapusta i ziemniaki są od wieków stałymi elementami diety mieszkańców tego regionu. Wędzone mięso – najczęściej boczek lub żeberka – nadawało zupie głęboki smak, zapewniając jednocześnie wartości odżywcze.
Składniki joty – co tworzy ten wyjątkowy smak?
Każda rodzina na Istrii ma swój sprawdzony przepis na jotę. Podstawą jednak zawsze są:
- Kiszona kapusta – kluczowy składnik, który nadaje zupie specyficzny, lekko kwaskowaty smak.
- Fasola – najczęściej wybierana jest odmiana biała, duża lub średnia, gotowana do miękkości.
- Ziemniaki – ich kremowa konsystencja jest doskonałym uzupełnieniem dla kapusty i fasoli.
- Wędzone mięso – boczek, wędzone żeberka, a czasem kiełbasa. To właśnie one odpowiadają za głęboki, dymny smak zupy.
- Zioła i przyprawy – liść laurowy, ziele angielskie, czosnek, pieprz oraz odrobina papryki dla zaostrzenia smaku.
Dla wzbogacenia aromatu niektórzy dodają również cebulę, marchewkę lub odrobinę suszonych grzybów.
Zdrowe właściwości składników joty
Jota jest daniem nie tylko wyjątkowo smacznym, ale również bogatym w białko (dzięki fasoli i mięsu), witaminy C i K (z kapusty kiszonej), potas oraz błonnik. Dzięki temu zupa ta doskonale sprawdza się jako treściwy posiłek na chłodniejsze dni.
Przepis na jotę – jak przygotować tradycyjną zupę z Istrii?
Składniki:
- 500 g kiszonej kapusty
- 250 g białej fasoli (namoczonej przez noc)
- 3-4 średnie ziemniaki
- 250 g wędzonego boczku lub żeberek
- 1 duża cebula
- 2-3 ząbki czosnku
- 2-3 liście laurowe
- Kilka ziaren ziela angielskiego
- 1 łyżeczka słodkiej papryki
- Sól, pieprz do smaku
- Opcjonalnie: marchewka, suszone grzyby
Sposób przygotowania:
- Fasolę opłukać i namoczyć przez noc, następnie ugotować w świeżej wodzie do miękkości.
- W oddzielnym garnku zagotować kapustę kiszoną z liściem laurowym, zielem angielskim i wędzonym mięsem, dodać odrobinę wody (tyle, aby tylko przykryła składniki).
- Pokrojone w kostkę ziemniaki oraz ewentualnie marchewkę i suszone grzyby wrzucić do kapusty, gotować aż zmiękną.
- Na patelni podsmażyć cebulę, dodać czosnek i paprykę, przesmażyć chwilę i dodać do zupy.
- Gdy ziemniaki będą miękkie, wyjąć wędzone mięso, pokroić na mniejsze kawałki i znów włożyć do zupy.
- Na koniec dodać ugotowaną fasolę, całość doprawić solą i pieprzem, pogotować jeszcze 15 minut na małym ogniu przez połączenie smaków.
- Zupa najlepiej smakuje po kilku godzinach, a nawet następnego dnia, gdy wszystkie aromaty się przegryzą.
Praktyczne rady – jak serwować jotę?
Podawaj jotę na gorąco, najlepiej ze świeżym, chrupiącym chlebem lub domowym pieczywem kukurydzianym. Na Istrii zupa ta często gości na rodzinnym stole podczas świąt i ważnych okazji, ale sprawdza się również na co dzień jako szybki, pożywny posiłek.
Jota regionalna – wariacje na temat tradycji
Mimo że przepis bazowy jest tu dość podobny, w zależności od regionu Istrii można spotkać różne warianty joty. Część mieszkańców zamiast boczku stosuje wędzoną kiełbasę, inni rezygnują zupełnie z mięsa, tworząc wersję wegetariańską. Zdarza się też podmiana fasoli na groch lub cieciorkę albo uzupełnianie zupy soczewicą. W niektórych domach kapustę kiszoną łączy się z kapustą świeżą, co zmiękcza jej smak.
Inspiracje z sąsiednich regionów
Podobne zupy występują także w sąsiedniej Słowenii oraz północnych Włoszech, co jeszcze wyraźniej pokazuje kulturową mieszankę tego dania. W Słowenii hołubi się nieco łagodniejszy wariant z większą ilością warzyw, we Włoszech zaś jota jest gęsta, z dużą ilością fasoli i oliwy z oliwek.
Jota – kulinarna dusza Istrii
W dobie poszukiwania autentycznych smaków i regionalnych produktów, jota wraca na stoły nie tylko mieszkańców Istrii. Jej prostota, bogactwo smaków i aromatów oraz walory odżywcze sprawiają, że danie to doskonale wpisuje się w trend slow food. Jeśli cenisz tradycyjne, rozgrzewające zupy i chciałbyś poczuć atmosferę śródziemnomorskiej Istrii w swoim domu, koniecznie wypróbuj ten przepis. Smacznego!