Jak zrobić tradycyjne chorwackie peka – przepis na mięsne lub rybne danie z pieca pod żarem
Czym jest tradycyjna chorwacka peka?
Peka to jedno z najbardziej charakterystycznych dań kuchni chorwackiej, szczególnie popularne w regionie Dalmacji. Niezwykły smak peka zawdzięcza nie tylko starannie dobranym składnikom, ale też wyjątkowej technice przygotowania – potrawa pieczona jest pod żeliwną pokrywą (tzw. „bell” lub „sač”), którą przykrywa się gorącym żarem z ogniska. Dzięki temu mięso lub ryby oraz warzywa pozostają soczyste i przenikają się aromatami.
Danie to tradycyjnie przygotowuje się zarówno z mięsa (najczęściej jagnięciny, cielęciny lub kurczaka), jak i z ryb, wykorzystując sezonowe warzywa, zioła śródziemnomorskie i oliwę z oliwek.
Skąd wzięła się peka? Krótkie wprowadzenie historyczne
Chociaż peka uznawana jest dziś za skarb kulinarny Dalmacji, metoda pieczenia jedzenia pod żarem jest znana w całym rejonie Bałkanów już od czasów starożytnych. Dawniej pozwalała przygotować niezwykle aromatyczne dania na świeżym powietrzu bez użycia pieca, wykorzystując naturalne ciepło ogniska. Obecnie restauracje i gospodarstwa agroturystyczne często zapraszają gości do uczestnictwa w przygotowaniu tego wyjątkowego przysmaku.
Składniki potrzebne do przygotowania peka
Wariant mięsny
- 1,5–2 kg jagnięciny, cielęciny lub kurczaka (można mieszać mięsa)
- 1 kg młodych ziemniaków
- 2 duże cebule
- 2–3 ząbki czosnku
- 2–3 dojrzałe pomidory
- 1–2 papryki czerwone
- 2 marchewki
- 100 ml oliwy z oliwek extra vergine
- świeże zioła: rozmaryn, tymianek, pietruszka
- sól, pieprz, słodka papryka, liść laurowy
Wariant rybny
- 1,5–2 kg świeżej ryby – dorada, okoń morski, ewentualnie mieszanka owoców morza
- 1 kg młodych ziemniaków
- 2 cebule
- 2–3 dojrzałe pomidory
- 1–2 strąki papryki
- 2–3 ząbki czosnku
- 100 ml oliwy z oliwek
- świeże zioła: koper, natka pietruszki, tymianek
- sól, pieprz, sok z cytryny
Jak przygotować peka krok po kroku?
Jak zrobić peka w domowych warunkach?
Prawdziwy smak peka najlepiej wydobyć, korzystając z tradycyjnego pieca i płyty żeliwnej, jednak możesz odtworzyć to danie także w domowym piekarniku!
Przygotowanie składników
- Mięso lub rybę dokładnie opłucz, osusz i pokrój na mniejsze kawałki.
- Ziemniaki obierz i podziel na połówki lub ćwiartki.
- Cebulę, marchew, paprykę i pomidory pokrój w grube plastry.
- Wszystkie warzywa oraz mięso lub ryby skrop oliwą z oliwek. Dopraw solą, pieprzem, przeciśniętym czosnkiem i dodaj świeże zioła.
Układanie w naczyniu
- W żaroodpornym naczyniu lub głębokiej brytfannie układaj na przemian warstwy mięsa/ryby oraz warzyw.
- Każdą warstwę oprósz ulubionymi przyprawami i skrop oliwą.
- Na wierzchu połóż gałązki ziół, liście laurowe i przykryj całość pokrywą lub folią aluminiową.
Pieczenie pod żarem lub w piekarniku
- Tradycyjna metoda: Ustaw naczynie pod żeliwną kopułą (sač) i przysyp rozżarzonym węglem z ogniska lub grilla. Piecz 1,5–2 godziny, co pewien czas obracając pokrywę.
- Wersja domowa: Piekarnik nagrzej do 180–200°C (góra–dół, bez termoobiegu). Piecz przez ok. 2 godziny, w połowie czasu możesz delikatnie zamieszać składniki. Pod koniec zdejmij pokrywę, aby danie lekko się zarumieniło.
Sposób podania i najlepsze dodatki
Kiedy peka jest gotowa, wszystkie składniki stają się wyjątkowo aromatyczne, a mięso lub ryba niezwykle soczyste. Typowym dodatkiem do tego dania jest świeże pieczywo (najlepiej domowy chleb), z którym można zebrać pyszny sos powstały podczas pieczenia.
Warto serwować peka prosto z naczynia, na środku stołu, by każdy mógł samodzielnie nakładać ulubione kawałki.
Praktyczne wskazówki i wariacje
- Do peka warto dodać białe wino – kilka łyżek dodanych pod koniec pieczenia wzbogaci smak sosu.
- Jeśli korzystasz z mięsa z kością, podziel je na większe kawałki – kości nadają potrawie głębię smaku.
- Do wersji rybnej możesz dodać kawałki cytryny oraz kapary.
- Smak warzyw można podkreślić, kładąc na nich kilka plastrów boczku lub szynki dalmatyńskiej.
- Jeśli dysponujesz ogniskiem w ogrodzie, wypróbuj prawdziwy sposób z żarem – smak i atmosfera będą niezapomniane.
Podsumowanie
Tradycyjna chorwacka peka to esencja prostoty i kunsztu śródziemnomorskiej kuchni. Pomimo iż nie każdy ma dostęp do klasycznego pieca, ten wyjątkowy smak można uzyskać także w domowych warunkach. To jedno z tych dań, które łączą rodziny i przyjaciół przy wspólnym stole. Bez względu na to, czy wybierzesz wersję mięsną, czy rybną, z pewnością zachwycisz swoich gości autentycznym smakiem Dalmacji.
Zachęcamy do eksperymentowania z dodatkami i przyprawami, aby stworzyć własną niepowtarzalną wersję tego bałkańskiego rarytasu! Smacznego!