Peka – co to jest i jak przyrządzić dania z blachy po chorwacku w domowych warunkach

Peka – serce chorwackiej kuchni

Kuchnia chorwacka rozkochała w sobie wielu podróżników, a jednym z jej największych kulinarnych skarbów jest peka. To tradycyjne danie z południowej Dalmacji znane jest już od wieków nie tylko ze zniewalającego smaku, lecz także unikalnej metody przygotowania. Peka to prawdziwa gratka dla miłośników gotowania, którzy cenią prostotę i naturalność składników. W tym artykule dowiesz się, czym dokładnie jest peka, jakich składników potrzebujesz oraz jak przyrządzić to danie z blachy po chorwacku w domowych warunkach!

Czym właściwie jest peka?

Historia i tradycja

Peka (lub ispod peke, co dosłownie oznacza „pod pokrywą”) to sposób przyrządzania jedzenia charakterystyczny dla całego wybrzeża Adriatyku. Tradycyjnie potrawę przygotowuje się na ogniu – przykrywa się specjalną kopułą z żeliwa lub gliny (tzw. peką), a całość przysypuje się żarzącym węglem. Mięso, warzywa, zioła oraz oliwę piecze się w ten sposób godzinami, zachowując pełnię smaku i soczystość.

Główne składniki peki

Choć wersji tego dania jest wiele, najczęściej spotkasz się z:

• jagnięciną lub cielęciną,
• kurczakiem,
• ośmiornicą (w wersji morskiej),
• sezonowymi warzywami (ziemniaki, cebula, papryka, marchew, cukinia),
• oliwą z oliwek,
• świeżymi ziołami (rozmaryn, szałwia, pietruszka).

Jak przygotować pekę w domowych warunkach?

Nie każdy może pozwolić sobie na oryginalną żeliwną kopułę, palenisko i otwarty ogień. Na szczęście smak peki można odtworzyć we własnej kuchni z użyciem piekarnika lub grilla – ważne, by zadbać o odpowiednią szczelność naczynia i dobrej jakości składniki.

Sprzęt i naczynia

Do przygotowania peki w domu przydadzą się:

• żeliwny garnek z pokrywką (np. typu dutch oven),
• forma do pieczenia z przykrywką lub duża głęboka brytfanna,
• papier do pieczenia i folia aluminiowa (jeśli nie masz szczelnej pokrywy),
• piekarnik z funkcją grzania góra-dół.

Przepis na klasyczną pekę z mięsem i warzywami

Składniki (na 4 osoby)

• 1 kg jagnięciny lub cielęciny (alternatywnie: kurczak, królik, wieprzowina lub mieszanka mięs),
• 600 g ziemniaków,
• 2 cebule,
• 2 kolorowe papryki,
• 2 marchewki,
• 1 cukinia,
• 3–4 ząbki czosnku,
• 100 ml oliwy z oliwek,
• sól, pieprz,
• świeże zioła (gałązka rozmarynu, kilka liści szałwii, natka pietruszki),
• odrobina białego wina (opcjonalnie).

Instrukcja krok po kroku

Krok 1: Przygotowanie składników

Mięso umyj i osusz, pokrój na większe kawałki. Ziemniaki obierz i pokrój w grube plastry. Pozostałe warzywa pokrój w większe cząstki. Czosnek obierz i delikatnie zmiażdż.

Krok 2: Układanie w naczyniu

Na spodzie żeliwnego garnka lub brytfanny ułóż część ziemniaków i warzyw, następnie połowę mięsa. Przekładaj resztę składników warstwami, zaczynając i kończąc na warzywach. Całość posól, popieprz i dodaj pokrojone zioła.

Krok 3: Polewanie oliwą

Obficie polej potrawę oliwą z oliwek. Wlej kieliszek białego wina, jeśli chcesz uzyskać bardziej wyrazisty aromat.

Krok 4: Pieczenie

Przykryj szczelnie pokrywką (lub najpierw papierem, potem folią, jeśli pokrywa nie domyka się dokładnie), włóż do piekarnika nagrzanego do 200°C. Piecz około 30 minut, następnie zmniejsz temperaturę do 160°C i piecz jeszcze minimum 1,5–2 godziny (najlepiej łącznie ok. 2–2,5 godziny). Co jakiś czas możesz delikatnie potrząsnąć naczyniem, by składniki nie przywierały do spodu.

Krok 5: Odkrywanie i dopiekanie

Na ostatnie 10–15 minut pieczenia zdejmij pokrywę, aby danie nabrało apetycznego koloru i lekko się przypiekło.

Polski twist, czyli jak urozmaicić pekę

Pekę możesz wzbogacić lokalnymi składnikami, dodając np. grzyby leśne, suszone śliwki lub wędzone papryki dla głębi smaku. Dobrze komponują się także mrożone zielone groszki lub różne gatunki pomidorów.

Jak podawać pekę?

Tradycyjne dodatki

Najlepiej serwować pekę bezpośrednio w żeliwnym naczyniu – jej aromat i soczystość będą wtedy najbardziej wyczuwalne. W Chorwacji często towarzyszy jej świeże pieczywo, domowa pita lub pieczony chleb. Do dania świetnie pasuje wytrawne, lokalne wino oraz sałatka z ogórkiem, pomidorem i cebulą.

Peka na grilla – letnia alternatywa

W sezonie letnim danie na styl peki można przygotować na grillu w żaroodpornym naczyniu z pokrywą, wykorzystując naturalny żar do wolnego pieczenia. Dzięki temu pekę możesz mieć nawet na działkowym grillu!

Peka w Twoim domu – pozwól sobie na chorwacki klimat

Chociaż oryginalny smak i aromat peki najlepiej oddaje otwarte ognisko nad dalmatyńskim wybrzeżem, nic nie stoi na przeszkodzie, by odtworzyć tę niezwykłą ucztę domownikom lub gościom na rodzinnym spotkaniu. Sięgając po prosty przepis, wysokiej jakości produkty i nieco wyobraźni, wprowadzisz do swojego domu odrobinę śródziemnomorskiego luzu i autentycznej chorwackiej kuchni.

Zapamiętaj: peka to przede wszystkim radość ze wspólnego gotowania i celebrowania posiłków. Warto czekać na ten wyjątkowy aromat długo, by potem powoli rozsmakowywać się w miękkim mięsie, soczystych warzywach i długim, wakacyjnym wieczorze – choćby we własnej kuchni. Smacznego!