Przewodnik po najlepszych serach z Chorwacji i pomysły na ich wykorzystanie w kuchni
Dlaczego chorwackie sery są wyjątkowe?
Chorwacja, z jej malowniczym wybrzeżem, zielonymi wzgórzami i bogactwem tradycji kulinarnych, słynie także z niepowtarzalnych serów. Wpływ śródziemnomorskiego klimatu i różnorodnych pastwisk sprawia, że lokalne gatunki mleka, zarówno owczego, krowiego, jak i koziego, dostarczają serom unikatowego smaku i zapachu. Wiele z tych serów produkowanych jest według wielopokoleniowych receptur, często z oznaczeniem Chronionej Nazwy Pochodzenia (PDO).
Najbardziej znane sery z Chorwacji
Paški sir – król chorwackich serów
Paški sir pochodzi z wyspy Pag. Powstaje z mleka owiec, które żywią się aromatycznymi ziołami rosnącymi na wysuszonym wietrzną bryzą adriatycką terenie. To twardy, długo dojrzewający ser, o intensywnym, lekko pikantnym smaku i delikatnej, ziołowej nucie. Paški sir zdobywał liczne międzynarodowe nagrody i jest uznawany za najlepszy ser owczy w regionie.
Sir škripavac – specjał z Liki
Sir škripavac to świeży, niewygrzewany ser krowi, wyjątkowo miękki i sprężysty. Nazwa pochodzi od charakterystycznego „skrzypienia”, które towarzyszy jego krojeniu lub żuciu. Doskonale sprawdza się jako przekąska, na ciepło i na zimno.
Livanjski sir – dojrzewający smak gór
Livanjski sir wywodzi się z pogranicza Dalmacji i Bośni. To twardy ser dojrzewający, robiony z mleka krowiego lub mieszanki mleka krowiego i owczego. Jego aromat jest łagodniejszy niż Paški sir, ale oferuje bogactwo smaku z subtelnymi maślanymi nutami.
Prg – przysmak z regionu Dalmacji
Prg, nazywany też prge cheese, powstaje głównie z mleka owczego lub koziego. Ma formę małych stożków, jest kilkudniowy i charakteryzuje się wyraźnym, lekko pikantnym smakiem. Często bywa obtaczany w papryce, co nadaje mu dodatkowy aromat.
Sir iz mišine – tradycja zamknięta w skórze
To dość nietypowy produkt – miękki, pikantny ser owczy lub kozi, dojrzewający w worku ze skóry koziej. Taka forma fermentacji nadaje mu bardzo specyficzny, intensywny smak oraz kremową konsystencję.
Jak podawać chorwackie sery?
Deska serów w tradycyjnym stylu
Najprostszym i najpopularniejszym sposobem serwowania chorwackich przysmaków jest klasyczna deska serów. Wystarczy wybrać 2-3 rodzaje, np. Paški sir, Prg oraz świeży škripavac, pokroić je w różne kształty i podać z oliwkami, figami, lokalnym miodem czy orzechami. Idealnym dodatkiem będzie świeże pieczywo lub chrupiące grzanki.
Zestawienia z winem
Chorwackie sery tworzą znakomite zestawienia z tamtejszymi winami. Do Paški sir warto podać wytrawne, czerwone wina z regionu Dalmacji, natomiast łagodniejszy livanjski sir świetnie komponuje się z białym Graševina czy pochodzącym z Istrii Malvazija.
Inspiracje kulinarne – jak wykorzystać chorwackie sery?
Sałatki z charakterem
Sery z wyspy Pag czy świeży škripavac wzbogacą letnie sałatki z pomidorami, ogórkiem, papryką czy oliwkami. Wspaniale sprawdzą się w sałatkach typu „balkan-style”, gdzie ser podawany jest w plastrach z warzywami i skropiony oliwą z oliwek oraz octem winnym.
Przepis na sałatkę z škripavacem:
Składniki:
- 200 g świeżego sera škripavac
- kilka dojrzałych pomidorów
- czerwona cebula
- ogórek zielony
- oliwki czarne
- oliwa z oliwek
- sól, pieprz
Wykonanie:
Pokrój warzywa i ser, wymieszaj w misce, dopraw solą oraz pieprzem i skrop oliwą. Podawaj z chrupiącą bagietką.
Zapiekanki i tarty
Dojrzewający Paški sir czy livanjski sir można wykorzystać do zapiekanek warzywnych, posypywać nimi makarony lub dodawać do tart. Jego intensywny smak doskonale komponuje się z bakłażanem, cukinią czy pomidorami.
Propozycja: Tarta z Paški sir i szpinakiem
Podstawa z kruchego ciasta, nadzienie z jajek, śmietanki, duszonego szpinaku oraz startych kawałków Paški sir – całość zapieczona aż do złocistej skórki. Taka tarta to świetny pomysł na lunch lub lekką kolację.
Dania na ciepło
Sir škripavac po podsmażeniu na suchej patelni zyskuje chrupiącą skórkę i miękki środek – można podawać go jako ciepłą przekąskę, z dodatkiem konfitury figowej lub żurawinowej.
Porady zakupowe i przechowywanie
Chorwackie sery coraz częściej można znaleźć w polskich delikatesach z importowaną żywnością, a także zamówić przez internet. Wybierając ser, zwracaj uwagę na kraj pochodzenia oraz informację o certyfikatach jakości.
Sery dojrzewające powinno się przechowywać w lodówce, owinięte w papier pergaminowy lub ściereczkę, aby nie dopuścić do ich przesuszenia. Świeże sery najlepiej spożywać w ciągu kilku dni od zakupu.
Podsumowanie
Chorwackie sery to prawdziwy skarb tamtejszej kultury i kulinariów. Zróżnicowane smaki, oryginalne receptury i szerokie możliwości wykorzystania sprawiają, że warto włączyć je do swojej kuchni – nie tylko podczas podróży, ale też na co dzień. Zachęcamy do eksperymentowania z chorwackimi serami i odkrywania ich niezwykłych smaków w połączeniu z sezonowymi składnikami i kreatywnymi przepisami!