Slatka pita od oraha – orzechowa tarta po chorwacku na każdą okazję
Tradycyjna slatka pita od oraha – smak Chorwacji w Twoim domu
Podróżując po Bałkanach, szybko przekonasz się, że kulinarne bogactwo regionu nie kończy się na cevapcici czy ajvarze. Słodycze zajmują wyjątkowe miejsce w kulturze chorwackiej, a jednym z najbardziej lubianych i uniwersalnych deserów jest slatka pita od oraha, czyli słodka tarta z orzechami. Ten aromatyczny, kruchy wypiek warto poznać bliżej – zarówno ze względu na jego niepowtarzalny smak, jak i ciekawą historię.
Czym jest slatka pita od oraha?
Slatka pita od oraha to warstwowa tarta, której głównym składnikiem są mielone orzechy włoskie. W tradycyjnej wersji spotkamy ją głównie w regionach północnej i środkowej Chorwacji, gdzie orzechy są szeroko dostępne i wykorzystywane w domowej kuchni. Charakterystyczna dla tego wypieku kruche ciasto, przełożone słodko-orzechowym nadzieniem, czyni ją idealnym dodatkiem do popołudniowej kawy lub rodzinnych uroczystości.
Składniki, które uczynią tartę wyjątkową
Do przygotowania klasycznej pite od oraha potrzebne będą:
- mąka pszenna – daje stabilną bazę pod kruchy spód i wierzch ciasta,
- masło – najlepiej prawdziwe, które zapewni delikatność i niepowtarzalny smak,
- jajka – sklejają ciasto i lekko je podnoszą,
- cukier – do nadzienia i ciasta, z możliwością regulacji słodkości,
- mielone orzechy włoskie – serce nadzienia o wyrazistym, głębokim aromacie,
- śmietana lub mleko – dla uzyskania idealnej konsystencji warstwy orzechowej,
- szczypta cynamonu lub wanilii – nadadzą tacie wyjątkowy bukiet zapachowy.
Każda chorwacka rodzina ma własny sposób na przygotowanie tej potrawy – niektórzy dodają skórkę cytrynową, inni sięgają po domowe powidła do jednej z warstw ciasta.
Krótkie historyczne tło
Warto wiedzieć, że potrawy z orzechami mają długą tradycję w krajach bałkańskich. Orzech włoski, przywędrował do tego regionu już w starożytności i był ceniony nie tylko za smak, lecz także właściwości zdrowotne. Z czasem, połączenie prostych składników – mąki, masła, orzechów i cukru – stało się podstawą wielu domowych wypieków. Slatka pita od oraha szybko podbiła serca gospodyń dzięki swej prostocie i możliwościom modyfikacji w zależności od sezonu.
Jak przygotować slatką pitę od oraha? – Sprawdzony przepis krok po kroku
Składniki na klasyczną tortownicę (średnica 26 cm):
Na ciasto:
- 350 g mąki pszennej
- 180 g zimnego masła
- 100 g cukru
- 1 jajko
- 2-3 łyżki śmietany (18%)
Na nadzienie:
- 200 g mielonych orzechów włoskich
- 150 g cukru pudru
- 1 jajko
- 3 łyżki mleka
- 1 łyżeczka cynamonu (opcjonalnie)
- skórka z połowy cytryny (opcjonalnie)
Instrukcja przygotowania
1. Wyrabianie kruchego ciasta
W misce połącz mąkę, pokrojone w kostkę zimne masło i cukier. Rozcieraj palcami lub użyj miksera, aż do powstania drobnych okruchów przypominających kruszonkę. Następnie dodaj jajko i śmietanę. Szybko zagnieć elastyczne ciasto. Podziel je na dwie części (ok. 60% i 40%), owiń w folię spożywczą i schłódź w lodówce przez minimum 30 minut.
2. Przygotowanie nadzienia orzechowego
Mielone orzechy wymieszaj w misce z cukrem pudrem, jajkiem oraz mlekiem. Dopraw cynamonem i ewentualnie skórką cytrynową. Nadzienie powinno być gęste, ale łatwo rozsmarowywalne.
3. Formowanie i pieczenie tarty
Wyjmij większą część ciasta, rozwałkuj ją i wyłóż na dno oraz boki formy uprzednio wyłożonej papierem do pieczenia lub wysmarowanej masłem. Wyłóż równą warstwę nadzienia orzechowego. Z drugiej części ciasta możesz przygotować klasyczną kratkę lub po prostu przykryć cały wierzch, pamiętając o nakłuciach widelcem.
Piekarnik nagrzej do 180°C (góra-dół). Piecz tarte przez 35-40 minut, do zrumienienia wierzchu. Po wystudzeniu oprósz cukrem pudrem.
Kiedy warto sięgnąć po pitę od oraha?
Na rodzinne święta i specjalne okazje
Słodka tarta z orzechami bardzo często pojawia się w chorwackich domach na Boże Narodzenie, Wielkanoc czy inne świąteczne spotkania. Jej przygotowanie można rozłożyć na dwa dni – kruche ciasto świetnie znosi chłodzenie, a nadzienie nie traci świeżości.
Do niedzielnej filiżanki kawy
Ten wypiek jest także doskonałą propozycją na weekendowe spotkania z rodziną lub przyjaciółmi. Pasuje zarówno do aromatycznej kawy, jak i herbaty, a porcje łatwo się kroją i przechowują.
Jako słodka przekąska na wynos
Slatka pita od oraha to także świetny sposób na domowe słodkości do pracy lub na piknik – nie kruszy się i zachowuje świeżość nawet kilka dni.
Porady i triki do idealnej tarty orzechowej
Jakie orzechy wybrać?
Tradycyjnie używa się orzechów włoskich, jednak możesz zastąpić je laskowymi, migdałami lub ich mieszanką. Ważne, by były świeże i dobrze zmielone.
Wersje wegańskie i bezglutenowe
Jeśli chcesz przygotować wersję dla osób unikających glutenu, użyj mieszanki mąki bezglutenowej. Wegetarianie i weganie mogą zastąpić jajko „siemieniem lnianym” (mielone siemię lniane wymieszane z wodą), a krowie mleko – napojem roślinnym.
Przechowywanie i mrożenie
Wypiek można przechowywać w szczelnym pojemniku do tygodnia. Z powodzeniem nadaje się do mrożenia – warto wtedy pokroić go na porcje przed zamrożeniem.
Slatka pita od oraha – chorwacki deser, który warto poznać
Orzechowa tarta w chorwackim stylu to prawdziwy powód, by na chwilę zatrzymać się przy stole i poczuć smaki Bałkanów. Przygotuj ją według naszego przepisu, udekoruj po swojemu i ciesz się wyjątkowym deserem, który z pewnością zachwyci każdego smakosza – niezależnie od okazji!