Zeljanica – chorwacka tarta ze szpinakiem i serem na każdą okazję
Czym jest Zeljanica? Krótka historia chorwackiej klasyki
Zeljanica to słynna tarta wywodząca się z regionów byłej Jugosławii, w tym Chorwacji, Bośni i Hercegowiny oraz Serbii. Należy do rodziny tzw. „pita” — pierogowatych ciast o różnorodnych nadzieniach. Nazwa wzięła się od słowa „zelje”, oznaczającego ziele lub warzywo liściaste, a głównym składnikiem jest zazwyczaj szpinak. Tarta jest bogato nadziewana farszem na bazie szpinaku, białego sera i jajek, a chrupiącego charakteru nadaje jej cienkie ciasto filo lub domowe ciasto ręcznie wałkowane.
Zeljanica to nieodłączny element tradycyjnych spotkań rodzinnych, festynów, a nawet codziennych posiłków w chorwackich domach. Jej smak i uniwersalność sprawiły, że doczekała się wielu wariantów i zdobyła serca smakoszy na całym świecie.
Składniki oraz wersje przygotowania
Klasyczna Zeljanica – czego potrzebujesz?
Aby przygotować tradycyjną Zeljanicę, nie potrzeba skomplikowanych składników. Oto lista najważniejszych produktów:
- Ciasto filo (można zastąpić domowym, cienkim ciastem)
- Świeży lub mrożony szpinak
- Biały ser (najlepiej typu twaróg, feta lub bałkański sir)
- Jajka
- Cebula
- Śmietana lub jogurt
- Olej – najlepiej roślinny
- Sól, pieprz, zioła (koper, pietruszka według uznania)
W wielu domach dodaje się również czosnek lub lekko przysmażoną cebulę, by wzmocnić smak farszu.
Regionalne wariacje
Chociaż podstawowa wersja Zeljanicy jest najbardziej znana, w różnych regionach można spotkać lekkie modyfikacje:
- Z dodatkiem szczypiorku, boćwiny czy jarmużu – zamienniki szpinaku
- W wersji wegańskiej – z tofu zamiast sera i bez jajek
- Z ciastem drożdżowym zamiast filo – bardziej puszysta i sycąca
Dzięki temu danie można z łatwością dopasować do własnych preferencji i dostępności składników.
Zeljanica krok po kroku – przepis domowy
Przygotowanie farszu
- Jeśli używasz świeżego szpinaku, dokładnie umyj liście i sparz je wrzątkiem, a następnie odciśnij i posiekaj.
- Jeżeli wybierasz mrożony szpinak, rozmroź go i odciśnij nadmiar wody.
- W dużej misce połącz szpinak, rozkruszony ser, roztrzepane jajka, posiekaną cebulę i śmietanę.
- Dodaj sól, pieprz i ewentualnie ulubione zioła. Wszystko dokładnie wymieszaj.
Układanie warstw
- W natłuszczonej blasze rozłóż pierwszy arkusz ciasta filo i lekko skrop go olejem. Nałóż kolejny, ponownie posmaruj.
- Połowę przygotowanego farszu wyłóż na ciasto, rozsmaruj równomiernie.
- Przykryj kolejną warstwą ciasta filo, znowu skrop olejem, i wyłóż resztę farszu.
- Zwieńcz wszystko dwoma-trzema ostatnimi warstwami filo, każdą smarując tłuszczem.
Pieczenie Zeljanicy
- Całość zapiekaj w 180°C przez około 40–45 minut, aż wierzch nabierze złocistego koloru.
- Przed krojeniem warto odczekać kilka minut, aby tarta lekko przestygła i łatwiej było ją podzielić.
Kiedy podawać Zeljanicę? Pomysły na każdą okazję
Na śniadanie lub przekąskę
Zeljanica doskonale smakuje o każdej porze dnia. Najczęściej serwowana jest na śniadanie lub jako sycąca przekąska do pracy czy szkoły. Sprawdzi się również jako element bufetu podczas spotkań ze znajomymi.
Jako główny posiłek
Podana z lekką sałatką lub zupą, Zeljanica może być pełnowartościowym obiadem lub kolacją. Dzięki połączeniu warzyw, sera i jajek jest zbilansowanym daniem idealnym na szybki, domowy posiłek.
Na rodzinne spotkania i imprezy
Ta chorwacka tarta świetnie sprawdza się także jako danie na większe uroczystości i domowe przyjęcia. Można upiec ją dzień wcześniej, a przed podaniem jedynie podgrzać.
Porady i triki kulinarne
Idealne ciasto filo
Aby tarta była chrupiąca, ważne jest, aby każde warstwy filo smarować tłuszczem. W razie braku ciasta filo można je zastąpić cienkim domowym ciastem wyrobionym z mąki, wody, oleju i szczypty soli.
Sposób na aromatyczną wersję
Do farszu warto dodać koper, odrobinę startej gałki muszkatołowej lub szczyptę czosnku granulowanego – podkreślą one smak szpinaku i sera.
Zeljanica na wynos
Tarta świetnie sprawdza się na piknikach, podczas wycieczek czy jako lunch w pracy. Dzięki swojej strukturze łatwo ją pokroić i zapakować do lunchboxa.
Dlaczego warto spróbować Zeljanicy?
Zeljanica to prawdziwa pochwała prostoty i jakości bałkańskich składników. Jest niedroga, pożywna, a jednocześnie można ją dowolnie modyfikować i dostosowywać do indywidualnych potrzeb. Warto odkryć jej smak zarówno podczas podróży do Chorwacji, jak i we własnej kuchni – to danie, które zjedna sobie każdego miłośnika prostych, domowych wypieków.
Spróbuj przygotować Zeljanicę i przenieś odrobinę śródziemnomorskiego klimatu do swojego domu!